Colera des poyes

Cok di mopliyaedje avou del vete schite

troke des ovreces, tote rascrovowes di fibrene

Li colera des poyes u pasturelôze des oujheas, c' est ene pasturelôze ki totès sôres d' oujheas d' poli polèt atraper. Les poyes zeles-minmes, mins eto les canîs, les dînes, les åwes et minme les canaris.

Elle est cåzêye pa ene bactereye : Pasteurella multocida.

Istwere des cnoxhances

C' est ene des pus viyès maladeyes k' on-z a ricnoxhou et discrît. C' esteut on lomé "Chabert", on Francès e 1782.

C' est foirt consecant del poleur ricnoxhe, aprume po n' si nén brouyî avou li pesse des oujheas.

Sinsiûlisté

Dins les tropeas di mopliyaedje, les coks sont pus vite rascråwés k' les poyes.

Dins les polets, c' est les pus vîs ki sont les pus sinsiûles.

Minêyolodjince

Li microbe est sovint apoirté pa des biesses ki moussèt dins l' poytreye (rats, oujheas). Il î apoirtèt des pastureles k' i polèt awè atrapé so des curêye di poyes di poli crevêyes dins l' cotoû.

Senes del maladeye

Dins les sorawiyants cas, les oujheas crevèt tot d' on côp.

Les oujheas ki sont foirt malådes ont del five, des laidès plomes, do sûnaedje ki rexhe do betch, et i tanflèt.

Gn a sovint del vete schite, did la l' alomåcion di «colera»

Dins les cas pus londjins, on-z a des houzaedjes des gorletes, del cresse, des djonteures, des winnes des tindons, et do dzo des pates.

• 
  schite
• 
  schite: måssî drî
• 
  schite d' ene poye ki si rfwait
• 
  damadjes sol cresse a on cok
• 
  damadjes sol cresse et les gorletes a ene poye

Senes ezès dispoyes

Li discopeçaedje des curêyes va mostrer:

• Des taetches di sonk sol cråxhe did dissu l' cour. C' est on sene foirt tipike del maladeye.
• Afeye, taetches di necrôze sol foete.
• fibrene totavå l' peritoenne
• Efouwaedje des boyeas, avou on glumiant contnou, pacô pår aiwieus
• Efouwaedje des ovreces (grosse coûtche di fibrene), avou ponaedje dins l' vinte.
• Efouwaedje do saetch do cour, avou aiwieus djaenåsse sûnaedje.

• 
  curêye avou on drî tot niche
• 
  fibrene totavå
• 
  fibrene dins l' peritoenne
• 
  aiwieus sûnaedje dins l' saetch do cour
• 
  item est i, avou l' gros foete
• 
  Taetches di necrôze sol foete
• 
  fibrene so les ovreces, mins oû normå dins l' matrice

Diyagnostik

Egzimpes di dnêyes di labo permetant on foirt ametaedje di pasturellôze

I s' pout ddja fé rén k' tot veyant les senes et les damaedjes d' otopseye. Aprume li houzaedje des gorletes, li schite foirt aiwiasse, li fibrene so les ovreces.

Li må ni si strame nén rade dins l' poytreye, mins pus rivni après on prumî médiaedje ås antibiyotikes (ca on n' a nén assouwer li sourdant del maladeye, metans les rats ki moussèt dins l' poytreye).

On dmandrè å laboratwere di rcweri les pastureles, aprume dins l' peritoenne (purade ki dins les gorletes, la k' i trinne totes sôre di microbes des mannestés ordinaires d' ene poytreye, aprume ki les crevêyès biesses sont ramassêyes, sitindowes so l' ansene).