Johan Viroux

Johan Viroux s' aspoye so l' apriyesse do rifondaedje dins les ôtes mancîs lingaedjes

Johan Viroux a skepyî diviè 1965. C' est l' fi da Roger Viroux.

Djohan Viroux cåzéve todi walon avou les ôtes waloneus, et lzî scrire e walon.

Ouve pol walon

A pårti di 1991, i va bouter sacwants ans å long, avou Lorint Hendschel et Tiri Dumont, so li rfondaedje do walon. Si mestî di ratourneu diplomé li rindeut foirt sûti dins les sacwès linwistikes.

C' est lu k' a-st enondé li djivêye des motîs do walon, et l' idêye di rmete eshonne tos les mots walon, po unifyî l' lingaedje. Did la l' idêye di Dicsionêre Jènèrâl do Walon. Mins i n' a måy bouté tecnicmint sol DTW.

I prezinta e 1994 on pordjet tecnike bén etcherpinté, et ki rahouke les les prumîs scrîts da Lorint Hendschel et da Lucien Mahin. Li pordjet est soûminté so l' accint d' Nameur, et l' ôrtografeye Feller, bråmint l' cene des WASAB. Li pordjet tecnike est sotnou pa ene avizion sociolinwistike, avou l' idêye kel walon doet aveur on statut, doet esse aprins dins les scoles. Il aconte eto li rfondaedje dins bråmint des ôtes pitits lingaedjes. Djohan Viroux a les pinses kel raprindaedje do walon pås Walons va fé rispiter leu creyativité.

Johan Viroux va schetler del tåvlotêye des rfondeus (UCW-Li Rantoele) a pårti do moumint k' i prindèt l' voye do rfondaedje ås betchfessîs (1994). Lu vout ki l' ôrtografeye soeye foirt aloyeye å prononçaedje. I n' vôrè nén nerén cwiter li sistinme Feller. Eto, i serè disconte do disfaflotaedje. I n' acceptêye nén voltî les noûmots, et serè purade pol calcaedje setch des mots tecnikes do francès.

Mins i n' a måy rashonné åtoû d' lu ene soce ki poirtaxhe si idêye.

Djohan Viroux va co bouter avou l' soce "Li Rantoele disk' e 1999. I scrirè on tchaptrê do live Ké walon po dmwin ?.

Avou l' arivêye del Daegntoele, Djohan Viroux î va cossemer ses idêyes po fé li rclame do lingaedje walon. Mins el fwait tot rabaxhant l' francès come lingaedje, et les Francès come peupe. I cdjåze eto voltî l' govienmint walon, et pretche po wårder l' Beldjike unifieye.

Dins ces emilaedjes la, Djohan Viroux eploye li walon, mins en on stîle avou toplin des calcaedjes do francès, metous onk dirî l' ôte, ki n' dene nén ene bele imådje do lingaedje walon, ki pout esse foirt diferin tecnicmint do francès.

Eto, bråmint des waloneus si houwront evoye di Johan Viroux, ki n' riprezinte nén leu pinsêye, et k' i pinsèt ki va axhårer les djins tot s' kidujhant insi.

Après 2000, li soce « Li Rantoele » ni l' a pus ricnoxhou come mimbe, di cåze di ses scrijhaedjes so les djåspinreyes éndjolikes, et di ses ôtès idêyes politikes.

E 2009, il a adiercî sacwants waibe-bloks sol walon.

Fén des anêyes 2010, il a metou so les fis si gros «Diccionaire djenerå do walon».

E 2023, il a rlevé tos les nos walons veyåve dins l' espåce publik e l' Province do Lussimbork. E 2024, i fwait l' minme pol Province di Nameur.

Hårdêyes difoûtrinnes

Pordjet tecnike d' unifiaedje do walon

(so l' Aberteke)

• Unifiaedje del fonolodjeye.
• Unifiaedje del morfolodjeye.
• Unifiaedje des stitchetes.
• Unifiaedje des codjowaedjes

Sacwants waibe-bloks da sinne

• Waibe-blok so les ptits nos walons
• Waibe di documints, bråmint e walon, so les Walons del Wisconsene
• Waibe-blok so les scrijhaedjes publiks e walon + bokets d' gazete
• Si motî walon-francès des mots corants
• Si diccionaire djenerå do walon
  • modêye walfran
  • modêye franwal
• Si motlî des såvadjes nos di dmorant