Francès d' Walonreye
Li francès d' Walonreye, c' est l' francès come les Walons el djåznut.
C' est ene atuze pus stroete kel cene do francès d' Beldjike.
Li francès d' Walonreye est mo ahessant po les linwincieus, come Louis Remacle, ki studièt l' croejhete walone.
On gros motî des mots a pårt do francès d' Walonreye a rexhou e 2010 dizo l' tite "Dictionnaire des belgicismes".
Li motlî
[candjî | candjî l’ côde wiki]Beldjicisses
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les mots ki sont corants e francès d' Walonreye et nén e francès standård si lomnut les beldjicisses.
Sacwants beldjicisses ont stî acceptés pa l' academeye francesse, et sont lomés beldjicisses a môde di djin (belgicismes de bon aloy).
Po dire li veur, les beldjicisses ont diferinnès provnances.
Calcaedjes di mots walons
[candjî | candjî l’ côde wiki]
E francès d' Walonreye, on eploye des mots walons sins s' rinde conte k' i n' sont nén francès :
- baraquier
- dringuelle
- escavèche
- farde
- grandiveux
- halcotier
- hercheur
- macrale
- maka
- maquer
- nareux
- pâr
- potale
- squetter
- spitant
- taque
- terril
Eployaedjes di mots do francès d' Brussele
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li francès d' Walonreye eploye sacwants mots do francès d' Brussele, ki des cis k' i gn a ont passé e walon.
Askepiaedje di noûmots
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li francès d' Walonreye a askepyî des noûmots nén a pårti do walon, nerén do francès standård: guindaille, cokotteur, sillabusse, sacoche.
Il a eto fwait des noûmots a pårti del cawete inglesse -ing : zoning, living, training.
Sacwants noûmots ont polou esse askepyîs flotchreçmint a pårti do walon, et spårdous on moumint e francès del Walonreye, come "abannet".
Fonolodjeye
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Li francès d' Walonreye ni prononce nén voltî les dobès cossounes å coron des mots, k' ene des deus tchait todi e walon.
- il est capâp; c' est possîp.
- Li francès d' Walonreye adurixh voltî les doûcès cossounes, come e walon :
- un Belche.
- Li francès d' Walonreye ni sait prononcî li dmeye-cossoune k' i gn a dins l' mot juin (i prononce on son W : jwin).
Sicrijheus
[candjî | candjî l’ côde wiki]Sicrijheus d' lives
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Aimé Quernol (Toussaint de chez Dadite)
- Marcel Remy (Les ceus de chez nous)
- René Henoumont (un oiseau pour le chat)
- Léon Warnant (Colâs Pîrlotche, écriveur, Mon Mononke Colâs Pîrlotche et compagnie)
Fijheus d' intermedes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Situdieus do francès d' Walonreye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Alére
[candjî | candjî l’ côde wiki]André Goosse, Le français de Wallonie, divins : La Wallonie, le Pays et les Hommes, La Renaissance du Livre, sins leu, 1978, t. 4, 172-181.