Bwès (d' åbes)
On bwès[1] u on bos[2], c' est ene sitindêye avou toplin des åbes.
Ene foirt lådje sitindêye avou des åbes si lome on «grand bwès»[3] u ene «aforet» [4].
Li mot "bwès" (u "bos") a dnè bråmint des nos d' plaeces el Walonreye.
Istwere[candjî | candjî l’ côde wiki]
E 13inme sieke, e l' Urope coûtchantrece, on-z a distrîxhné timpesse les bwès d' adon, po fé des sårts.
Biyonaxhes des bwès[candjî | candjî l’ côde wiki]
Les bwès d' åbes ås toumantès foyes leyèt sovint des plantes et des bouxhons crexhe dizo les grands åbes. Les sapinires u les bwès d' ucaliptusse, nén.
Les bwès leyèt crexhe totes sôres di tchampions.
Sôres di bwès[candjî | candjî l’ côde wiki]
- hé (bwès d' bouxhons dins on tiene)
- pitit bwès u boschet: retouré d' tchamp.
- Bwès d' åbes ås toumantès foyes des payis timperés
- Bwès ås åbes sapinreces (Sapinires, pinetes…)
- Grand bwès bijhrece
- Grand bwès tropicå
bwès d' beyôles
bwès d' ucaliptusses
Uzaedje des bwès[candjî | candjî l’ côde wiki]
- boskiyonaedje, po des côpes a vinde, u po des taeye (virêyes) a dner ås åyant-droet
- paxhaedje des biesses dins les cmognes: hiede cominåle, sonre (pourceas)
- produjhaedje di fruts: fayenes (po fé d' l' ôle), cascagnes, glands d' tchinne-lidje, noejhes.
- produjhaedje di plantes; fleurs d' avri, passe-rôze, rinne des bwès (po fé do maitrank), magnåves boloes.
- tchesse å gros djibî
- tourisse: pormoennådes dins les bwès
bokionaedje (fawele)
Pormoenneus dins on grand bwès d' cedes et d' vetes tchinnes
cascagnes a ramasser
Rascråwes des bwès[candjî | candjî l’ côde wiki]
- målfeu d' bwès
- dibwejhlaedje
- timpesse råyant les åbes
- Maladeye des åbes
timpesse k' a råyî des sapéns
bwès d' tchinnes-lidjes forcôpé
Assonraedje des bwès[candjî | candjî l’ côde wiki]
- nåyes
- pazeas d' pormoennåde
- clozeure ås djibîs avou baye a drovi et rclôre pa les uzeus.
pazea d' pormoennåde
nåye et baye (bwès privé)
Sourdants[candjî | candjî l’ côde wiki]
- ↑ mot calké do francès, mins la ddja bele ådje (ALW 6 p. 82).
- ↑ do bodje tîxhon *bosk-
- ↑ ALW 6, notule 28 (forêt).
- ↑ riscôpaedje do shuvion "la foret", foret calké do francès, et "la", definixhant årtike femrin del Basse Årdene.