Halcrosse cossoune
Apparence
(Redjiblé di Halcrosse cossoune å coron)
- Loukîz a : «Djivêye des halcrossès cossounes do rfondou walon»
Ene halcrosse cossoune, c' est ene cossoune metowe å coron d' on mot, et ki n' si prononce nén.
Gn a co bråmint des halcrossès cossounes e rfondou walon, mins tolminme moens k' e francès et k' e sistinme Feller.
Les halcrossès cossounes sont diferinnes des tcheyowès cossounes å coron.
Nén-egzistance di halcrossès cossounes å mitan des mots
[candjî | candjî l’ côde wiki]E rfondou walon, gn a nole halcrosse cossoune di metowe å mitan des mots. On scrît "lontins" (nén *longtins), "veyanmint" (nén *veyantmint).
Eto, ene cossoune metowe å mitan do mot e walon si prononce tofer: "ratna" si prononce rat'na, "antnåd" si prononce ant'nau.
Djivêye des halcrossès cossounes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les halcrossès cossounes e walon, c' est S, T, Z, P, B, D, G. Li cossoune F n' est nén ene halcrosse cossoune e walon (mins bén e francès; cerf).
Halcrossès cossounes biesmint wårdêyes, pask' on s' î a adû tot scrijhant l' francès
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Halcrosse B dins plomb.
- Halcrosse D dins rimoird.
- Halcrosse G dins rang.
- Halcrosse S dins mins, sins, dins.
- Halcrosse S al fén d' on bodje ki dvént JH dins l' parintêye: bwès (bwejhleu); croes (croejhlåde), troes (troejhinme), deus (deujhinme), berbis (berbijhete), mwais (mwaijhe).
- Halcrosse T dins sovint, portant.
Halcrossès cossounes wårdêyes pask' ele si rtrovèt dins sacwants prononçaedjes coinreces
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Halcrosse P dins trop (Lidje: trop' ).
- Halcrosse S dins
- deus (Måmdey, Lidje: deus' treus).
- pus (Lidje et Årdene: pus' ki); rl eto a puch.
Halcrossès cossounes wårdêyes come essegnes do codjowaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Halcrosse Z dins a l' atôtchî ôrdinaire: vos årîz. On l' prononce e sacwants plaeces å cmandeu: cwèrez' après.
- Halcrosse S po l' atouwance: ti creves; ti t' leves trop tård. I raspite beazet fel dins l' cawete -ss.
- Halcrosse T å(s) rwaitant(s): i pierdeut s' tins; ele djåzèt dtrop; i cåznut bén. I raspite beazet fel dins l' fråze dimandrece: Vikèt i co ? Sierveut ele bén a tåve ?
- Halcrosse S po les cåzants : nos vléns, dj' avans soe.
- Halcrosse T å pårticipe prezintrece : tot djowant. I disparexhe dins les parints: veyanmint, shuvanmint.
- Halcrosse D å rwaitant di l' indicatif prezintrece des viebes del cénkinme troke, del sôre di plinde : i s' plind.
Halcrossès cossounes wårdêyes pask' ele si rtrovèt dins des loyaedjes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Halcrosse S
- dins : nos, vos (nos avans = no-z-avans).
- dins "tins" (tinzintins).
Halcrossès cossounes wårdêyes pask' ele si rtrovèt dins l' femrin, u les parints
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Halcrosse B : plomb (plombî)[1]
- Halcrosse C dins blanc, franc.
- Halcrosse G :
- Halcrosse T :
- dins mwints : femrin: mwintes.
- dins doet : doetî.
- dins lét : lîtrê, lîter.
- Halcrosse Z : nez (nåze)
Halcrossès cossounes wårdêyes dins des cawetes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- cawete -mint (no): etermint
- cawete -mint (adviebe): raddimint.
Halcrossès cossounes wårdêyes dins les calcaedjes setchs do francès
[candjî | candjî l’ côde wiki]- T dins l' cawete -at (rizultat, orfulinat).
- S dins "cas".
Sacwants mots scrîts sins halcrosse cossoune
[candjî | candjî l’ côde wiki]- pont d' halcrosse D (dabôrd k' end a onk e l' ôrtografeye do minme mot e francès). Mins li D do francès ni s' ritrouve nén dins les parints e walon; c' est on T k' aspite:
- pont d' halcrosse T:
- sôr (F sort): sôrreye
- pont d' halcrosse S:
- pont d' halcrosse P: coir (F. corps).
- pont d' halcrosse F: cier.
Sacwants mots a pårt
[candjî | candjî l’ côde wiki]- tins: (wårdaedje do halcrosse S, nén do halcrosse T: tchuze a môde d' idêye tote fwaite, mågré kel halcrosse P raspite dins les parints timpe, timpesse.