Haycou
Li haycou (djaponès 俳句), c' est ene sôre d' erîlé powinme ki provént do Djapon.
C' est on foirt court arimea, avou foû k' 17 pîs, dispårdous dins deus vers di 5 pîs et on vers di 7 pîs. Li ci d' 7 pîs est metou å mitan. Gn a nén dandjî d' rimaedje.
Les haycous sont foirt ledjirs come powinmes, aprume avou leu vers impwairs. On les pout lére al varade et les trover ene miete biesses (come les pinsêyes). Mins si on tuze ene gote pus lon, on voet k' gn a mo d' l' idêye padrî.
Onk des grands scrijheus di haycous fourit Bashô Matsuo (e djaponès, Matsuo Bashō, 松尾芭蕉).
Li prumî grand corwaiteu des haycous e l'Urope fourit Basil Hall Chamberlain, e 1902.
E walon, on-z a cmincî a scrire des haycous dins les anêyes 2000.
Lives e walon avou fok des haycous[candjî | candjî l' côde wiki]
Li prumireramexhnêye di haycous, c' est l' cene da Albert Maquet, eplaideye e 2006 sol tite "Cint haycous e walon d' Lidje" (ISSN 1782-4427).
E 2009, "Fåvetes" da Jean-Luc Fauconnier, c' est pår des haycous, mins li scrijheu si disfind d' çoula, tot loucant li "vraiy" haycou come loyî å djaponès.
Egzimpes di haycous e walon[candjî | candjî l' côde wiki]
I.
- Nos loucans l' ôrlodje
- Ki nos louke, leye, el loukî.
- Po tertos, l' tins passe [1]
II.
- A s' sovni d' nos moirts,
- On piede et ra tot d' ene feye
- Li gosse di viker. [2]
III.
- Ti, macté Maket :
- Li tiesse et l' pene pol walon
- Et l' linwe pol francès. [3]
IV
- Bén bouxhî l' haycou ?
- Waitî d' bén pîter l' haycou ?
- Cwè voloz, m' vî cou ? [4]
V
- L' haycou dins l' éle
- L' vèyèz bén pus voltîye
- K' l' haycou dins l' eûwe ? [5]
Sourdants[candjî | candjî l' côde wiki]
- ↑ Albert Maquet, Cint haycous e walon d' Lidje, SLLW, 2006, p. 19.
- ↑ Minme rahouca, p. 25
- ↑ L. Mahin Arimeas … rifelerijhîs, … disfelerijhîs; eplaidîs … nén co eplaidîs ramexhnêye d' arimeas nén eplaideye, 2007. (Li djhaedje s' adresse djustumint a Albert Maquet).
- ↑ Wêt-A-Ti-Kil-Tché-Ntagn', nén eplaidî ôte pårt
- ↑ Wêt-A-Ti-Kil-Tché-Ntagn', nén co eplaidî ôte pårt
