On côp d' ouy so l' agricoûteure å 20inme sieke, e l' Årdene (live)
(Redjiblé di R. Georges)
On côp d' ouy so l' agricoûteure do 20inme sieke, e l' Årdene (On côp d'û so l'agriculture â siéke passé, an Ârdène : lès machines, lès ustêyes èt lès manîres di travayi, c' est on live di documintåcion sicrît pa Roland Georges ey eplaidî e 2006 a môde di sillabusse.
Il a 305 pådjes, emey zeles, ene swessantinne e walon, noté avou l' accint d' Engrè. Li tecse walon a stî rcoridjî pa Joseph Bily.
Contnou do live
[candjî | candjî l’ côde wiki]I gn a ladvins :
- ene cinquantinne di pådjes e walon, ki c' est les cnoxhances do scrijheu so l' agricoûteure e l' Mîtrinne Årdene, et tos les candjmints k' i gn a yeu tot al dilongue do 20inme sieke. Po totes les machines, Roland Georges dene eto les nos d' markes k'i s' endè sovint, et k' il a rtrové dins les rclames k' il aveut ramexhné des fôres di Libråmont et d' Brussele. Rén k' po cisse pårteye la li live pout esse riwaitî come onk des pus longs scrijhaedje di prôze nén racontrece e walon.
- li ratournaedje e francès di ces pådjes la. Cisse pårteye la vént eto bén a pont, minme po les rcwereus sol walon, po ratourner les mots pår coinreces come metans cawe-di-rat, u fosset.
- des banslêyes di documints, fotos, facteures, bokets d' gazete ki vnèt enimådjî les racsegnes k' on-z aprind a pårti do tecse e walon.
- sacwants tecses di belès letes e walon di des ôtes sicrijheus do payis d' Bastogne, come Arthur Schmitz, so les sudjets ki sont diswalpés dins l' live.
- ene trintinne di pådjes di spots po-z anoncî l' tins, mins e francès, ki n' ont rén a vey avou l' restant do live. Mins c' esteut on deujhinme pasmint d' tins do scrijheu.
Agrès do live po li studiaedje do walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li live est on sourdant foirt ahessåve po :
- li motlî classike di l' agricoûteure.
- li ramexhnaedje des noûmots ki les cinsîs, cåzu tertos walon-cåzants disk' e 1980, ont-st eployî po lomer les novelès machines tecnikes di cinse. Et djourdidiu k' end a yeu !
- li studiaedje des francijhas ki, voye non voye, si stitchît dins les pus wårdiveuses des cminåltés walon-cåzantes e 20inme sieke (dèchômadje, mwasson).
Tinmes situdyîs
[candjî | candjî l’ côde wiki]- les waides (lès patures)
- les tcherwaedjes (lès labours), et les rahenaedjes.
- les semoes ås ecråxhes (lès seumwars d'angrès)
- les semoes ås grinnes (lès seumwars a grin.nes)
- li fenåmoes (li fènâ mwès)
- l' awousse des dinrêyes (l'awous' ou la mwasson)
- li ringuiaedje (après l' awous', li dèchômadje)
- les crompires et les petråtes (lès crompîres èt lès pétrâtes)
- les sorcoûteures u deujhinme coûteures (Lès cultures "dérôbées")
- l' ansene, li purea et l' lizî (l'ansine, li purin èt l' lizié)
- li bataedje (Li batadje)
- li laitreye (la lêtrîe)
- l' aiwe (l'êwe)
- les tchvås (lès tchfôs)
- les tracteurs (lès tracteûrs)
- les ptits mestîs (lès p'tits mèstîs)
Eplaidaedjes di bokets foû do live
[candjî | candjî l’ côde wiki]Sacwants bokets foû do live ont stî rprins dins l' Rantoele-gazete :
- Li fenåmoes : Rantoele 42, p. 13.
- Les waides : Rantoele 45, p. 13.
- Li bwès d' tchåfaedje : Rantoele 67, p. 18.