Guere civile libyinne

Des civils so on tank a Benrazi li 23 d' fevrî

Metingue li 22 d' djulete a Al Bayda

Li guere del Libeye c' est ene guere moennêye pa l' OTAN siconte do govienmint del Libeye; elle a-st ataké e 2011.

Å cmince i gn ourit-st ene revintreye dins l' ess do payis, el veye di Belrazi, k' a-st ataké li 15 di fevrî 2011. Bén abeye, li France, li Rweyåme Uni eyet ls Estats Unis s' ont stitchî dins l' afwaire, si metant do costé des revinteus, avou aidance economike, lodjistike, des åres et minme des bombårdumints eyet pus tård atakes avou des sôdårds.

Cist intervincion militåre di l' OTAN a stî decisive, sins cwè, pa zels minmes eyet sins aspoyaedje ayeryin, les revinteus n' ont nén polou wangnî ene seule batreye.

Les shijh prumîs moes li situwåcion a dmoré a pô près stantcheye, avou les revinteus do "Consey Nåcionå di Transicion" ki controlèt kékès veyes a l' ess, eyet des plaeces prijhes et pierdowes et co rprijhes sol front.

Al fén d' awousse 2011 on candjmint impôrtant a stî l' prijhe, li 21, del capitåle, Tripoli, påzès revinteus, avou l' pårticipåcion di foices sipeciåles di l' OTAN. Mins nerén, les lweyålisses libyins continouwèt a controler ene grande sitindêye do payis avou des bombårdumints et des cbats tos les djoûs.

Les medias, copurade les cis des payis ki pårticipèt al guere, etur zels li tchinne Al Djazira do Katar, fijhèt-st activmint del propagande di guere; alant disk' a mostrer des fåssès imådjes (li BBC mostra des metingues dins èn ôte payis et les fé passer po des metingues el Libeye; Al Djazira mostra des fåsses imådjes del prijhe di Tripoli, ene miete divant del vreye prijhe).

Les medias djåzèt-st eto di guere civile, mins ci lomaedje la n' pout nén esse serieuzmint eployî do moumint ki l' lûte n' est nén seulmint etur des faccions d' on minme payis, et c' est dispoy li cmince ki ds ôtès payis ont intervinou. Cist intervinaedje a stî si abeye, ki c' est a s' dimander si ça n' esteut nén ddja tot planifyî d' avance.

Bråmint des tribus do Coûtchant eyet Nonne do payis dmorèt fideles å moenneu do payis, Mouammar Kadhafi, dabôrd ki les cenes do Levant si metént avou les revinteus.

Kitoirdous dessins da Kadhafi a Benrazi

Les cåzes del guere

Si les revintreyes di Tunizeye, d' [[revintreye edjipsyinne|Edjipe, di Sireye avént stî enondêye på peupe tot etir, li cas del Libeye n' est nén si clair. Sacwants medias nén aloyîs ås payis do Coûtchant (come Telesur) dijhît, dispu li cmince, ki l' guere di Libeye aveut stî escourceye a pårti d' Urope et d' Amerike po fé mwin basse sol petrole libyin. Did la, l' OTAN k' acourt diré des prumirès samwinnes.

Les sotneus des deus pårteyes

Les revinteus fourît sotnous docô pa les payis d' l' OTAN, inte di zels li Tourkeye. Aprume li France et li Rweyåme Uni ki ricnoxhît tot å cmince li Consey Nåcionå di Transicion. I dmandît a Qaddafi di cwiter. Il ahessît les revinteus avou toplin des åres d' atake, et bombarder totes les plaeces tinowes pa les lweyålisses. L' Itåleye a stî pus precocioneuse, et si rsaetchî des bateus di l' OTAN.

Les lweyålisses ont stî sotnous pal , li Serbeye (militairmint), pal Rûsseye (militairmint et diplomaticmint), l' Union afrikinne, aprume li Nonne-Afrike (diplomaticmint), ki cwera après ene rexhowe a môde d' årmistice. Eto de sacwants payis d' Amerike nonnrece come li Venezwela.

Li djonnesse edjipsyinne, sotneus des revinteus a Belrazi, avou les 2 drapeas

Les payis arabes ont dmoré lontins neutes. Apus ki l' Qatar k' a aidî les revinteus a vinde leu petrole, et kécfeye minme evoyî des sôdårs. L' Aldjereye a purade sitî do costé d' Qaddafi, et evoyî des camionetes di tcheriaedje di tropes et motoit des combatants do Polisario (edjîstrés a Tindouf).

Hårdêyes difoûtrinnes

• Fyis di dvizes del guere civile libyinne (so "Berdelaedjes")
  • Avou les ôtes revintreyes arabes, å cmince del guere
  • Covraedje del guere pa les medias, al fén del guere
• Medias ki dnèt des racsegnes nén come les ôtes
  • http://www.michelcollon.info/ (e francès)
  • http://www.telesurtv.net/ (e castiyan)