Son CH

Èn årtike di Wikipedia.

Li son CH, c' est l' ci k' on scrît /ʃ/ e-n Alfabet Fonetike Eternåcionå.

Sicrijhaedje e sistinme Feller[candjî | candjî l’ côde wiki]

Dins l' sistinme Feller, li son ch si scrît :

  • « ch » å cminçmint ey å mitan des mots
in chame, ène chaule, dul chîje, ène achûrance, in choûrd (d’êwe), il est choûrd, dj’unn’ ê puch, achîdoz vos, on teût d’ chèyes, des gros chabots, one chète, èchène, a l’ uch'.
  • pacô « j » al fén des mots :
dul chîje (/ʃiːʃ/), a s’n auje, binauje.

Sicrijhaedje do son CH e rfondou[candjî | candjî l’ côde wiki]

E rfondou walon, c’ est on son ki n’ respond nén a on metou foninme do walon.

Dabôrd, li son ch si va scrire di 36 façons :

Li son « ch » ki si scrît ch[candjî | candjî l’ côde wiki]

  • paski ça vént d’ on brut :
chîler
Li Chwès, rinchinchote
  • pask’ i vnèt d’ ene ôte langue et k’ i k’ i n’ candjèt nén dins les accints do walon
niche (gamès / tchampnwès) / chnop (almand) / chniker, bacachnik / cachî après (picård), dj’ end a puch

Li son « ch » ki si scrît « xh »[candjî | candjî l’ côde wiki]

C' est l' cas des mots scrîts avou l' betchfessî XH ki s’ prononce « ch » Nameur eyet l' Basse Årdene.

xhame / bouxhî / maxhî / pexhon / ouxh / Daxhlet / Moxhet / Xhoûte-s’i-ploût

Li son « ch » ki si scrît « sch »[candjî | candjî l’ côde wiki]

C' est l' cas des mots scrîts avou l' betchfessî SCH ki s’ prononce « ch » a Nameur, Tchålerwè eyet sol Basse Årdene (i s’ prononce « H » a Lidje et « SK » après Tchålerwè, et des côps bråmint pus lon)

schåle / schaye / schete / schoice / schoupe

Li son « ch » ki si scrît « sh »[candjî | candjî l’ côde wiki]

C' est l' cas des mots scrîts avou l' betchfessî SH ki s’ prononce « ch » après Tchålerwè et Nameur et « SS » a Lidje et so l’ Årdene.

shabot, eshonne, rashonner, mashale / mashele, shijhe, shijh

Li son « ch » ki si scrît « jh »[candjî | candjî l’ côde wiki]

C' est l' cas des mots scrîts avou l' betchfessî JH metou al fén do mot (ça s’ prononce « ch » Tchålerwè / Nameur / Basse Årdene et « ich-lauté » so Lidje et l’ Hôte Årdene)

shijhe, binåjhe, mezåjhe

Li son « ch » ki si scrît « s » ou « ç »[candjî | candjî l’ côde wiki]

chwintaedje namurwès 

amiståve, Françwès, chwache