Tcherwaedje
Li tcherwaedje ou rabouraedje, c' est li rtournaedje del tere, so ene roye, po-z î semer des grinnes.
Motlî
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li ci ki moenne cist ovraedje la est lomé tcherweu ou raboureu.
Li såjhon k' les cinsîs semnut les dinrêyes, c' est l' semåjhe.
Istwere do tcherwaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]
Les pus simpes des tcherwaedjes s' ont fwait avou des eraires di bwès, pu d' fier. I faleut bén tni l' pougnêye del cawe po fé del bele tcherowe. Cwand l' schî schipéve foû, on fjheut on rnåd. S' i gn aveut bråmint di rnåd dins on tcherwé, les djins riyént do tcherweu.
Après ont vnou li simpe tcherowes, ou simpe brabant. Li diferince avou l' eraire, c' est l' rîsse ki rtoûne li tere d' on costé, dabôrd k' avou l' eraire, ene ritoume des deus costés. Mins avou l' tcherowe, i faleut ataker å mitan u azès deus costés do boket, çou ki fwait k' on-z aveut ene schavroûle di tchaeke costé ey èn adosmint å mitan. L' anêye d' après, on-z aroyive contråve po rlivler l' terén.
Avou les dobes brabants il a fwait pus åjhey tcherwer. On pleut ndaler todi do minme costé et i n' faleut pus tni l' pougneye. I faleut co bén moenner li tchvå (u les boûs) po-z aroyî, mins après, les biesses shuvént l' roye tote seules (i n' les faleut pus moenner). Cwand on-z arivéve å dbout del roye, on rtournéve li brabant po-z eraler avou l' roye astok, tot tcherwant do minme costé.
Biesses atelêyes po tcherwer
[candjî | candjî l’ côde wiki]El Walonreye, on-a a co tcherwé atelaedje des boûs avou les boûs disk' eviè 1900, so l' Årdene, todi.
Dins sacwants payis, å Marok, metans, les ptits cinsîs eploynut tossu bén des åmeas ou des vatches ki des boûs.
Mins li prumire biesse po tcherwer avou, e l' Urope, todi, c' esteut li tchvå.
Dins les payis del Mîtrinne Mer, on tcherowe voltî avou des moulets. Dins sacwantès coines, eto avou des chamos.
Tecnike do tcherwaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki] |
(diferince inte li simpe tcherowe, co lomêye «eraire», et l' dobe brabant)
|
Li prumire roye di tcherwaedje, so royant do boket, si loméve l' aroyaedje; li dierinne, li disroyaedje.