Tocsiboylite
Les tocsiboylites[1] u eterotocsemeyes[2], c' est des maladeyes des bedots k' arivèt sovint d' on plin côp, cåzêyes pa sacwants bactereyes del famile des Clostridioms, aprume Clostridium perfringens.
Minêyolodjince[candjî | candjî l’ côde wiki]
C' est des microbes ki s' trouvnut normåldimint dins tere, et dins les boyeas des bedots. I n' divegnnut rascråwants ki cwand l' biesse passe sins fé doûçmint d' on maigue amagnî a des cråssès waides, u ene råcion d' ecråxhaedje.
Sôres di tocsiboylites[candjî | candjî l’ côde wiki]
- tocsiboylite do tipe A (maladeye des djaenes agneas, Clostridium perfringens tipe A)
- tocsiboylite do tipe B (schite ås agneas novea-skepyîs, Clostridium perfringens tipe B)
- tocsiboylite do tipe C (moirt subite, Clostridium perfringens tipe C)
- tocsiboylite do tipe D (maladeye des rnos moflasses, Clostridium perfringens tipe D)
- foetite distrujhante (Clostridium novyi tipe B, lomé eto Clostridium oedematiens)
- stoumakite trawrece (Clostridium septicum)[3]
Sene del maladeye[candjî | candjî l’ côde wiki]
Les berbis et bassîs et les antneas sont sovint boschetés.
Les aneas djusses Å pus sovint, l' årtisse n' a nén l' tins d' viziter l' biesse pask' ele creve dins li dmeye djoûrnêye après les prumîs senes clinikes.
Damaedjes texhowreces[candjî | candjî l’ côde wiki]
On trove li curêye foirt gonflêye, les pates e l' air.
Cwand on drouve, on voet do côp li potche a l' amer rimpleye a stritche. Les boyeas sont sovint efouwés, et les glandes boyelreces houzêyes.
Li misse est pus grande k' i n' doet.
Gn a sovint di l' aiwe (aiwieus sûna) dins l' saetch do cour.[4]
Dins l' maladeye des rnos moflasses, les rnos sont-st aplakés a leu toele ewalpante. I sont mo houzés, et moflasses.
-
boyeas efouwés; misse alårdjeye; potche a l' amer rimpleye; mins les rnos n' sont nén plakés a leu cråxhe -
glandes boyelreces efouwêyes
Espaitchance[candjî | candjî l’ côde wiki]
Les tocsiboylites sont åjheymint espaitcheyes tot-z eploctant les bedots avou on vaccén ki contént les antidjinne des shijh sôres di microbes.
On va eplocter les berbis deus côps l' an, divant l' boune såjhon et divant d' elzî candjî d' nouriteure å waeyén-tins. Les bedots a-z ecråxhî seront vaccinés al boune cwénze djoû divant d' esse metou a l' ecråxhaedje.
Dins les payis l' k' les bedots vont waidyî so les steules, elzès fåt piker cwand on cmince a fé l' awousse des dinrêyes, et ratinde adon deus samwinnes.
Si on pout tchoezi l' såjhon po les berbis plinnes, våt mî d' elzès piker cwand ele sont a cwate moes (on moes divant l' agnlaedje).
Tchaeke moton atchté doet esse eplocté.
Ôtes biesses pacô enindjeyes[candjî | candjî l’ côde wiki]
Li må egzistêye eto ås bovrins, ås pourceas et ås robetes.
Sourdants[candjî | candjî l’ côde wiki]
- ↑ noûmot atåvlé sol Wikipedia walon e 2013, fwait sol bodje «boyl-», erîlé pol parintêye do mot «boyea» avou l' cawete -ea, et l' cawete -ite des efouwaedjes; li boket «tocsi-» (pwezon), calké do grek dimeure té ké et s' aplake a môde d' aplacaedje tîxhon.
- ↑ Calcaedje do francès «entérotoxémie», u d' l' inglès «enterotox(a)emia», zels-minmes bastis so des bodjes latén et grek.
- ↑ foyou vindrece del societé "Syva" Leyone, Espagne.
- ↑ Le mouton et ses maladies, Farming Press LTD, 1972, ISBN 2 224 00190 8.