Principåté d' Lidje
Li Principåté d' Lidje u Payis d' Lidje, c' esteut èn Estat do Sint Impire Romin Djermanike, askepyî e 980 cwand l' impreur Oton II va dner des povwers timporels a l' eveke di Lidje, Notger.
Li principåté esteut moennêye pa on Prince-Eveke. Li rlidjon oficire di tos les sudjets do Prince-Eveke, c' esteut l' catolicisse. Mins les protestants ont stî on moumint acceptés a Spå.
Les lingaedje d' atôtchance inte les djins sol pus grande sitindêye del Principåté, c' esteut l' walon ki s' a aprume fôrmé so ç' payis la. Nerén, a Bijhe, dins l' ancyinne Conteye di Lô, c' esteut l' limbordjwès ki les djins cåzént etur zels.
Les Princes-Evekes nén Walons ni cnoxhént nén l' walon. Li lingaedje d' ovrance å Palå fourit l' latén, pu l' alamnd u l' francès, sorlon l' provnance do prince-eveke.
Li principåté dmorrè on dislaxhî Estat disk' e 1794, cwand elle est evayeye påzès årmêyes francesses. Ele disparexhrè li prumî d' awousse 1795, li djoû k' on vota l' aneccion al France.
Li mwaisse-veye del principåté c' esteut Lidje.
Djeyografeye
[candjî | candjî l’ côde wiki]
Li principåté d' Lidje si stindeut tot do long di Mouze (såf Nameur, mins bén Djambe), di Dinant disk' al Conteye di Lô. Ça fwait k' ele rascovreut bråmint des bokets do payis walon.
Li principåté côpéve e deus les Bas-Payis nonnreces, avou les dutcheyes do Lussimbork et do Limbork d' on costé, eyet l' restant des Bas-Payis d' l' ôte.
L' eclåve del Dutcheye di Bouyon resteut avou l' payis d' Lidje.
Pus lon, å Coûtchant, elle djondeut l' Principåté d' Chimai.
Administråcion
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les Bounès veyes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- veyes walones: Cînè, Couvén, Dinant, Fosse, Hu, Lidje, Tcheslet, Twin, Vervî, Vizé, Wareme
- veyes tîxhones: Beringen, Bilzen, Bree, Hamont, Hasselt, Herk-li-Veye, Lô, Maaseik, Peer, Sint-Trond, Stokem, Tongue.
Les bons mestîs
[candjî | candjî l’ côde wiki]Diplomaçreye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li Principåté aveut des ambassadeurs dins les grands estats d' Urope, inte di zels, a Paris.
Lwès
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les lwès estént anonceyes pa des cris d' Peron. Dj' ô bén k' å cmince, elle estént criyeyes å djins sol peron, ki rprezintéve les libertés.
Rilomés Lidjwès (del Principåté)
[candjî | candjî l’ côde wiki]Hårdêyes divintrinnes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Djivêye des Princes-Evekes di Lidje
- Li Manoye å vî payis d' Lidje
- Sinonimeye do mot Payis d' Lidje