Voyaedje d' oujhea

tecse d' Ene båke sol sudjet (sicrît diviè 1983)

voyaedjantès growes

Les voyaedjes d' oujhea, c' est des grands voyaedjes ki sacwants sôres d' oujheas fwaiynut, å bontins ey e l' erî-såjhon, po-z acover dins les froeds payis di l' esté, et-z eraler dins les tchôds payis e l' ivier.

Motlî

Li såjhon k’ i bodjèt si lome li voyaedjåjhe ; cwand i vont viè Bijhe e l’ ervinowe do tins, on cåze di « passe » des oujheas: c' est les passåds u les måss ; cwand c’ est l’ contråve, c’ est li « rpasse », el « ripasse » des oujheas, les rpassåds.

Opôzêymint, les oujheas ki n’ cwitèt nén l’ payis sont lomés les dmorants</ref> u oujheas do payis.

Gn a eto des sôres u des peuplåcions ki n' voyaedjnut nén si lon, mins ké kékes cints kilometes dins l' minme continint. C' est les ptits voyaedjeus u bodjants.

• 
  li coucou n' est måy on dmorant
• 
  Parey pol toûtrale des bwès
• 
  li duk di bwès, lu, pout esse acovant (djaene), dimorant (vete) u iviernant (bleu).

Kékes voyes di voyaedjåjhe

Po les voyaedjants oujheas ki passèt pal Walonreye, les payis d’ iviernaedje sont-st e l’ Afrike.

I candjnut d’ continint pal sitroeteure di Djibraltar.

Ene miete pus å Levant, gn a ene colone di voyaedjåjhe ki passe pal Tunizeye, li Sicile et l’ Itåleye.

Ces oujheas la acovnut e l’ Urope timperêye mins co dpus e l’ Urazeye bijhrece : Scandinaveye et Sibereye.

Les voyaedjes d' oujhea et les tchesses

Les tchesses a sacwants voyaedjants oujheas (toûtrale, canårds) shût leu ripasse. Li bracnaedje si fwait el passe u al ripasse.

Li tindreye ås tchampwinnes si fjheut al ripasse des gréves.

Les voyaedjes d'oujhea et les maladeyes des aclevåvès biesses

Poytreye

Les voyaedjants oujheas polèt edjîstrer des virûsses foirt prindåve pa les poyes, come li pesse des oujheas et les ôtes sôres di gripe des oujheas.

Ôtès biesses

C' est eto les voyaedjants oujheas ki sievnut d' rezervwer ås virûsses po les ecefalites des tchvås ås flavirûsses, come l' ecefalite do Nîl coûtchantrece.