Yesse

frisse yesse

Les yesses (on dit eto les leyes, les leveures, les lidjes), c' est des tchampions a ene celule ki candjèt l' souke e-n alcol, ou ki fjhèt lever les påsses di farenes.

C' est, dabôrd, onk des mwaisses ingredyints pol fabricaedje del bire et do pwin.

Sincieus lomaedjes

• No e sincieus latén : Ascomycetae
• Mwaisse djinre : Sacharomyces spp

Yesses a pårt et lewin

Loukîz a : «leyes di bire»

El leveure di bressene, ki sieve a fé del bire.

Loukîz a : «yesses di boledjî»

Pol pwin, i s' adjixh di stoks a pårt di Saccharomyces cerevisiae, diferins des cis k' on prind po fé del bire.

Loukîz a : «lewin»

Todi pol pwin, si on wåde on ptit boket del dierinne cûtêye, i pout rsiervi pol påsse k' on va prusti sacwants djoûs après, paski les yesses s' î åront mopliyî : c' est çou k' on lome li lewin.

No dins des ôtes lingaedjes

• almand: Hefe.
• flamind: gist minme sitok etimolodjike kel walon guesse?).
• francès: levure (minme sitok etimolodjike kel walon leveure).
• inglès: yeast (minme sitok etimolodjike kel walon yesse).
• arabe: xhamira.

Nos e walon

• guesse
• leveure: ki fwaite lever; c' est si stok etimolodjike la ki l' pupårt des lingaedjes romans eploynut.
• leye (prononcî lîye a Forire)
• lidje: djeu d' mots: «Ké novele a Lidje? A Lidje c' est des bounès lidjes mins ele sont foirt tchires» (omonimeye avou l' no del veye di Lidje; li mot est eto omonime avou lidje (=libe).
• yesse