Sorwalonde

Ene sorwalonde, c' est on mot k' on n' rescontere ki dins ene sitroete coine do payis, mins k' est pus diferin do mot francès k' el pus lådje oyowe. Eto, sacwantès sorwalondes ont stî ritnowes come rifondowes, shuvant li rîle del fôme li pus tipicmint walone.

Li sorwalonde n' est nén on forcoridjaedje. Mins les forcoridjaedjes polèt prinde les minmès voyes ki les sorwalondes.

Rîlêye lidjwesse avou cw-

• cwand
• cwareme, cwarmea.
• foû scwere
• cwårt, cwårtî, des cwårs, sicwårer, cwåte.

Cisse rîlêye la aveut stî acceptêye å raploû d' Tchålerwè so li rfondaedje (1995).

Dipus d' racsegnes so li spårdaedje di ces sorwalondes la e 20inme sieke  : Mape PALW : I. 3

Rîlêye pwai- / pwin- & mwai- / mwin-

Cisse rîlêye s' astoke so des pus lådjes oyowes : dimwin, fwin, pwin, samwinne.

• mwaisse,
• ene pwaire di solé, on limero pwair.
• ene mwaiye (po prusti l' påsse).
• On cuzén djermwin.
• si rapwairi
• Codjowas eyet parints di fé : i fwait bon; totafwait, sifwait.
• sint Åbwin.

Cisse rîlêye la aveut stî acceptêye å raploû d' Tchålerwè so li rfondaedje (1995).

Dipus d' racsegnes so li spårdaedje di ces sorwalondes la e 20inme sieke : Mape ALW 1.57 (mwaisse).

Sorwalondes avou -IN- del rîlêye fr. -AN- --> wa. -AN-

S' astoke so des pus lådjes oyowes : Flamind, sins, dins (F. Flamand, dans, sans)

• etrindjir (F. étranger).
• ingue, inglêye, triyingue (F. angle).
• rindjî, disrindjî, arindjî (F. ranger).
• binde, bindaedje (F. bande').
• Tchimpion

Riloukîz eto li cawete -inot.

Sorwalonde di l' oyon AN/ON

L' oyon an/on si rfond å pus sovint dizo l' fôme AN. Mins gn a sacwantès sorwalondes avou ON e rfondou :

• sonk
• bloncî
• Meyon
• Havlondje
• Tîhondje
• Wonze

Sorwalondes di l' oyon O/OU

Sorwalondes di l' oyon O/OU :

• boune, abounmint, bouneur
• bounete, bounet
• Couvén
• Froumiêye
• moumint
• moustî (F. monastère).
• persounaedje
• poumåde.
• rezouner
• soumey, soumter, assoumer
• souner, cossoune, assounance.

Sorwalondes di l' Eter-Sambe-et-Mouze avou -U- (fr. et pus lådjès oyowes avou -I-)

• amonucion
• bubron
• djubet ^{(a-z aveuri)}
• lumçon
• munute
• murer, muroe
• ossu
• pupe
• Umiêye
• vuzion, avuzion, forvuzion, televuzion

Sacwants atåvlas nén ritnous

• lugnî => lignî
• Nuvele => Nivele

Ôtes disfondowes rmarcåves, nén passêyes e rfondou

• fu (fi)
• comufåt (comifåt)

Cawete -aye

Cawete -aye, sorwalonde del cawete -eye

• botaye
• oraye

Sorwalondes avou -OU- del rîlêye fr -UI- --> wa. -U-/-Û-

• pousse (pus lådje oyowe: pus' )
• coujhene (pus lådje oyowe: cûjène, cûhène).