Willy Bal
Willy Bal a skepyî li 11 d' awousse 1916 ey a morou li 18 d' awousse 2013.
C' est on scrijheu e walon et on rcwereu sol walon, k' a cmincî les deus bouyes tot djonne.
Il a felmint bouté tot-z eplaidant les foyous d' Arille Carlier so les mots walons do payis d' Tchålerwè, dins li Dictionnaire de l'Ouest-wallon (1988).
Riprins dins l' grosse antolodjeye da Piron et dins l' antolodjeye Gallimard des powetes do 20inme sieke, avou les ôtes riprezintants del djermêye 48. Il est rprins eto dins l' antolodjeye Fleurs diyalectåles et dins l' Antolodjeye Scrire.
Willy Bal est on råle mimbe di l' SLLW ki djåze voltî walon avou les waloneus. Et s' endè siervi dins ses spitchs dins les strimaedjes di lives e walon. Il eployive pår li walon cwand il esteut dins les djuri d' teze di diyalectolodjeye walone (metans po Aclevaedje des bovrins a Djåçlete da Jean-Jacques Gaziaux).
-
coviete di “Pokes et djårnons” -
(e 2006)
Sicrijhaedjes e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Dedja e 1937, i disfind si memwere a l' UCL so l' accint walon d' Djanmioû ki serè eplaidî dizo l' tite " Lexique du parler de Jamioulx "(1949) (rahoukî come O90 dins l' djivêye des motîs do walon.
Des ramexhnêyes di powinmes, c' est “Houpeas d' avri” ki rexhe li prumî (1949), divant “Å solea des leus” (1947), “Pokes et djårnons” (1947). Pu gn ourit li gros live k' endè rashonne bråmint: ”Œuvres poétiques wallonnes” (1990).
Come sicrijheu d' prôze, i cmince pa vudî des ptits contes et noveles: “Troes contes” (1938); “Il aveut poirté l' solea dins s' bezaece” (1951), “Fåves del taeye ås fraijhes et contes do Tiene al Bijhe” (1956).
Pus tård, Wili Bal va passer a des scrijhaedjes ene miete biyografikes, ene miete filozofikes, ki racontèt si tins d' sôdårds et di prijhnî tins del guere di 1940-1945. Li prumî d' zels, “Warum Krieg ?” (1996), va esse riprin dins on pus spès live: “Djonnesse a målvåt” (2001). Dins s' djonnesse, djustumint, il aveut eto ratourné on roman da Ramuz “Aline” (parexhou e 1998), et scrît del proze nén racontrece “El redjon dins l' monde” (1936).
Cårire ådfoû do walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Å dfoû do walon, il a eto scrît des sincieusès sacwès sol francès. Insi, il aveut-st enondé on "motî des mots afrikins e francès".
Di s' mestî, il a cmincî prof d' atenêye a Mårcin 11 ans å long (1945-1956), tot-z î tnant eto ene pitite cinse. Adonpwis, il eva come prof d' univ å Congo, a l' univiersité Lovanium. Il î dvént doyén del Faculté d' Letes (1962-1965). I rintere adon el Beldjike, a l' UCL, todi come prof di romanes, pu divént doyén del Fak di Letes (1968-1970). Di 1970 a 1973, i serè vice-prezidint do Consey Academike.
Willy Bal eyet li mouvmint ravicantisse
[candjî | candjî l’ côde wiki]Willy Bal a stî onk des råles romanisses a djåzer di l' avni do walon e walon, et a tuzer ene miete a si ehåyaedje: Standardiser, moderniser, la juste mesure à garder (2002). Mins i n' a måy fwait l' ascoxheye di oizeur ecoraedjî on walon unifyî.
Hårdêyes difoûtrinnes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- (so l' Aberteke)
- Pådje di sacwants d' ses scrijhaedjes (e rfondou walon)
- Prumire pådje (e "prerfondou")
- sol waibe SLLW (e Feller)
- Bibiografeyes e francès