El Dochriye (Hamteas di Mårciene)
El Dochriye (la-minme : El Dochrîye, al Dochrîye dins ene fråze, F. La Docherie), c' est èn eshonnaedje di deus hamteas d' Mårciene : El Dochriye coûtchantrece ey El Dochriye levantrece.
Lomaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Etimolodjeyes
[candjî | candjî l’ côde wiki]On n' sait nén podbon l' oridjinne do no. Totfeye, i gn a mwintès abayeyes. L' ene d' inte di zels acdine k' el no vénreut do latén "Docere" ki vout dire "acsegnî". Cist etimolodjeye cial sereut raloyeye a on sûti ermite k' åreut viké dins li bwès rola. L' ôte atåvle purade k' el mot "Dochriye" vénreut do vî francès "Dochard", ki sereut "ene sakî poirtant do bwès".[1]
Spotaedje des djins
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li lomaedje des djins drola, c' est « Les Dochårds ».
Djeyografeye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Edroet
[candjî | candjî l’ côde wiki]El Dochriye si trove sol pindant do crestea k' est schåyeye pa Goyîssåt. Les pitits bans åtou d' El Dochriye sont : Dårmè (al Nonne-Levant), Djumet (al Bijhe), El Moncea-so-Sambe (å Coûtchant), El Rou-dlé-Tchålerwè (å Bijhe-Coûtchant), Lodlinsåt (å Levant) eyet les ôtès sadjus d' Mårciene (al Nonne).
L'edroet li pus hôt, c' est å dzeu di l' aite yet c' est a 185m ådzeu do livea del mer. C' est l' ene des sadjus li pus hôt del province do Hinnot, tot sinkant ene avuzion (sapinse åzès francès-cåzants : panorama) so Goutrou eyet Mont-dzeu-Mårciene.[2]
Compôzucion
[candjî | candjî l’ côde wiki]Discrijhaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Èç hamtea cial, c' est on pôve dimeurrece hamtea. I gn a cåzumint ki dès måjhones, åré åtoû do canå ewou i gn a sacwantès oujhenes.
Aite
[candjî | candjî l’ côde wiki]L' aite a stî adjinçneye etur 1872 eyet 1873. On lz a agrandi on prumî côp a l' atake do 20inme sieke ; pus, on deujhinme e 1997.[2]
Bastimints rlidjeus
[candjî | candjî l’ côde wiki]- L' Eglijhe Sint-Pire :
Elle ava stî atåvlêye e 1868. Ès no, c' est po Simon-Pire, mins eto po Pierre Parent, k' esta l' ome k' ava metou les liårds dins l' askepiance do bastimint. On-z el ava drovowe eyet li prumî titulaire canonike, ci fourit Victor Van Achter. Il ava dmoré titulaire disk' e 1878. Cwand elle ava stî drovowe, i nd aveut pont d' toû, pont di clotchî ey adon : pont di clotche. Ene dijhnêye après ès-n' ahivaedje, i gn ava ddja des tchabotes. C' est pocwè, on-z ava ataké å tribunå les soces d' Amercœur eyet d' Bayemont, e 1881. El calindje va durer disk' e 1892 ; dj' ô bén, ene afwaire d' onze anêyes. Totfeye, troes ans padvant l' fén di l' afwaire, el pårotche a monté po divni on vicariat(a-z aveuri). C' est l' vicaire Marcquebreucq k' a oyou l' sintince do tribunå di Tchålerwè conte les deus soces d' houyires a payî les rfijhaedjes. L' anêye shuvant l' sintince, l' eglijhe ava rçou ès toû avou s' clotchî eyet troes clotches. A l' atake, elles avît l' no d' leus mårenes avou leus sons muzikales. Tchårlote, ci fourit e mi-bémol(a-z aveuri), Mareye-Båre e fa(a-z aveuri) eyet Gustene e sol(a-z aveuri).
- L' Orfulinat Sint-Djôzef
Elle si trove al Rowe Favette. Elle aveut stî, a stî on tins, manaedjêye pa ene kiminålté rlidjeuze. Totfeye, l' orfulinat a divnou layike e 1965, pus a divnou el Måjhone Sint-Djôzef.[3] D' ayeur, elle est sovint lomêye come çoula. Ès sociå rôle a ledjirmint candjî. Tenawete, c' est todi des djonnes k' ont moens d' 18 ans ki vicnut rola. C' est ene des pus viyès institucions sociåles publikes d' El Dochriye. Cwek' sacwants candjmints sorlon les anêyes, l' orfulinat est todi dins les dujhances sociåles avou les djonnes dzerités.[3]
Cisse tchapelle la si trove al Rowe Émile Gantois. C' est l' deujhinme bastimint rlidjeu d' El Dochriye ey elle a stî consacrêye li 9 di nôvimbe 1936. C' est dins l' åté e pire k' i gn a les relikes des Sints martis Ciyin eyet Macsime. Asteure, c' est ene eglijhe ortodosse.
Corons
[candjî | candjî l’ côde wiki]On-z î trove totplins des corons rola :
- El coron des Cerijhîs
- El coron des ovrîs : ci coron la a stî askepyî e 1925 på Habitations marchiennoises. C' est l' coron ki si trove åzès rowes Jean Jaurès eyet Victor Hachez. Ès piceure, c' est oridjinålté do stile des måjhones. Bråmint des dmorants ls ont racaté. Cwek' ça, pô d' candjmints ont stî fwaits so les foûtrins. Metans el rowe Jean Jaurès ki monte sacwantès måjhones d' ci djinre avou leu maye d' oridjinne.[3]
- El coron di Båyemont
- El coron di l' "Ewålisté"
- El coron Hachez
Caliguluks
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Caliguluk des Depoirtés
- Caliguluk des Mames
Mape
[candjî | candjî l’ côde wiki]
Fåt prinde asteme k' i gn a èn essera dins l' hamtea coûtchantrece. Come di djusse, on voet sol mape k' i gn a l' Coron des Cerijhîs ddins.
Rimarke
[candjî | candjî l’ côde wiki]El grande anecdôte d' èç hamtea ci, c' est k' c' est l' seu hamtea di Mårciene a esse padzeu do Canå Brussele-Tchålerwè. C' est pocwè bråmint d' djins pinsnut, tot s' bruyant, k' El Dochriye est on pitit ban.
Istwere
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li skepiance d' El Dochriye rmonte disk' a 1840 po divni èn hamtea avou des dimorants timpesse ey actif. Canå Tchålerwè-Brussele passéve ddja rola, dispu 1832. C' est pindant ciste anêye la k' on-z a yeu come pordjet d' basti l' pont Beghin. Ci pont ci, c' ît po raloyî Gochliye eyet Mårciene. Mins nerén, a l' epoke, c' ît puvite « can Mårciene-Brussele ». Come di djusse, el fén do canå esteut å Fond Beghin. Li mot "Beghin" a divnou, l' no d' ene pårtêye d' El Dochriye.
Al Dochriye, gn aveut divinltins des houyires timpesse. Asteure, i n' dimane k' les teris :
- Pousse Sinte-Cicile
- Pousse Sint-Gusse
- Pousse Sint-Hinri
- Pousse Sint-Louwis
- Pousse Sinte-Mareye
- Pousse Sinte-Souzane
- Pousse Sint-Tåve
- Pousse Sint-Tchåle
- Pousse Sint-Teyo
- Teri do Båyemont
On-z el lome eto li Teri Sint-Tchåle, u co insi : Teri Båyemont-Sint-Tchåle. I si trove al Nonne-Coûtchant do hamtea.
Fotos
[candjî | candjî l’ côde wiki]Vocial des fotos del hamtea padzo, e-n esté 2021 :
-
Novea rond-point (atake del dijhnêye 2020) el Dochriye. -
Il est råle d' vir des rowes ossu grande k' ça el Dochriye. -
I gn a bråmint d' tienes el Dochriye, copuvite so les rowes Bijhe-Nonne. -
Voye d' hame ki finixh avou ene aite padri.
Tuzance
[candjî | candjî l’ côde wiki]Tuzance walone-cåzante
[candjî | candjî l’ côde wiki]Teyåte
[candjî | candjî l’ côde wiki]Ene dramatike ès lome : Les tréteaux dochards.[4]
Sicrijheus e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Ôtès rlomêyès djins
[candjî | candjî l’ côde wiki]- L' abé Léon Robert :
Pindant l' ivier 1892, l' abén Léon Robert est lomé på Eveché po manaedjî el pårotche d' El Dochriye. Divinltins, cisse pårotche ci n' ava nén ene boune rlomêye. Houte di çoula, il a stî evoyî rola come pûnixhaedje, pask' i n' esta nén veyou tot n' estant nén po fé catolike dins s' pårotche di dvant. A l' epoke, il ava 34 ans. El cure fourit måhaitî. Totfeye, il aveut ès ritchesse. Il a rastindou l' bontins po fé des boutaedjes. Li scole catolike fourit tant dihåmonêye k' on-z ava dvou l' serer pindant dijh ans, l' tins des ovraedjes. Viè 1920, pus d' 900 scoleus ont stî pårti dans sacwantès scoles d' El Dochriye. Çk' ava kerlé ene guire d' escoles. C' esteut on grand ome avou on nouzome caractere. Il ava nexhou e 1858 ey esteut revoye e 1951. El rowe di l' aite a s' no, enute.[5]
C' esteut on moenneu d' areyoplane k' ava nexhou e 1951, å Rou, yet k' est revoye e 1946, a Gander, el Canada. Il aveut dmoré dins l' rowe ki, ouy, a s' no.
Kimon transpoirt
[candjî | candjî l’ côde wiki]Al Dochriye, gn a mwintès lenes di bus ki passnut rola : li 85, 86, 172 eyet li Midi-Docherie. Cisse dierinne lene la, c' est avou on ptit bus ki va dins les stroetès rowes d' èç hamtea ci.
Disk' å moes d' may 1982[6][7], gn aveut deus lenes di trams k' avént li minme trote avou des sinses diferins. Elles estént lomêyes : 85 eyet 86. C' esteut les Vicinås k' les fijhént mete e-n ovraedje.
Referinces eyet sourdants
[candjî | candjî l’ côde wiki]Èç årtike ci a des dnêyes k' ont stî riprindowes timpesse di l' årtike ki si trove sol Wikipedia francès-cåzant.
- ↑ Émile Van Aelst, Gens de la Docherie, 1993, 207 p.
- ↑ 2,0 et 2,1 Gérard Amand, La Docherie au passé recomposé : 125e anniversaire de la paroisse Saint-Pierre, 88 p.
- ↑ 3,0 3,1 et 3,2 Émile Van Aelst, Les fantômes de la Docherie, 1990, 152 p.
- ↑ 4,0 et 4,1 https://www.lavenir.net/cnt/39224544
- ↑ https://www.7sur7.be/belgique/sept-rues-viennent-de-changer-de-nom-a-charleroi~adfef5f2/
- ↑ http://www.mupdofer.be/pho2.pdf
- ↑ https://fr.wikipedia.org/wiki/Lignes_d%27autobus_du_TEC_Charleroi#85_Charleroi_-_Jumet
