Årzeye

årzeye crevådêye al setchresse

L' årzeye (ou foite tere ou diele), c' est d' l' edjåjhe ki s' a rdismantchî a cåze do rixhelmint.

Sôres d' årzeye

Cawolin d' Transene

• djaene årzeye ou djaene tere :
  • po fé des meurs di payrou.
  • fé des brikes
• diele ou grijhe årzeye ou blanke årzeye ou cråsse årzeye
  • brikes refractaires
  • po fé des pots (did la, li lomaedje "tere ås pots")
  • po rfé les pots di stouve petés.
  • Les marixhås, cwand i fjhént leu usteyes å feu, divant d' fé leu trimpe, po n' nén ki l' fier broûle, i tapént ene pougneye di foite tere dins l' feu.
  • po maxhî al poûssire di tcherbon ou d' troufe et fé des hotchet
  • po-z ansiner les surès teres.
• cawolin
  • po fé des pavés (come les cis k' on meteut ås tchminêyes), et des ôtes sacwès e ceramike.

Sinsieuzmint, gn a ene cwatrinne grandès familes dins l' årzeye, mins çou k' on trouve dins l' nateure est sovint on maxhaedje di categoreyes.

Dis la, des nos a pårt sorlon les plaeces, come li "tere di Rondå" a Graide.

Louwålijhaedje

E l' Årdene, on trouve puvite di l' årzeye dins les fonceas.

Espwetaedje

Pol saetchî, on fwait ene fosse al diele, come end a Andwè ou a Nanene.

Dins les Belès Letes e walon

«Årzeye» (Aurzîye), c' est l' tite d' ene ramexhnêye d' arimés da Jean Guillaume.

L' ovraedje dins ene fosse al diele est l' tcherpinte do roman e walon da Hinri Matterne «Al fosse al diele».

Dins les nos d' plaeces e walon

No d' plaece a Råcoû

Li mot "diele" si rtrouve dins sacwants nos d' plaece, come li pî-sinte del diele a Råcoû.