Fotbale

Fotbale

efants ki djouwnut å fotbal

gôlresse

Li fotbale, c' est on spôrt ki onze djins pitèt eshonne dins ene bale, siconte ene ôte ekipe di onze, avou des tchmijhes d' ene ôte coleur.

Etimolodjeye

Li fotbale a troes ortografeyes e walon.

Inglès-cåzante

Fotbal/Fotbale : Cès mots sont ène calcaedje di l' inglès "Football" ki vout dire "Bale ås pîs".

Tîxhon-cåzante

Fousbal : Èç mot a l' minme definicion, mins èç mot est on calcaedje di l' Almand "Fussball" (lu-minme calcaedje ratourné di l' inglès, avou l' minme sinse pî-bale). Fousbal est bråmint uzé dins l' payis d' Måmdiy.

Droet do djeu

Tchaeke ekipe doet sayî di fé moussî ci balon la dins l' gayole di l' ôte ekipe, metowe sol forire do terén. Cwand el sititchèt ladvins, on dit k' c' est "gôl".

Po fé shuve li droet do djeu, gn a on 23inme ome, sovint noer moussî, li referé. Foû do terén, il est aidî pa deus ôtes årbites, les linesmanes.

I gn' a dijh-set principales adroeteures è fotbale, ki sont scri pår li FIFA.

Istwere del fotbale

Oridjinne

Èl prumire fotbale federåcion asti askepyî è Inglutere, è 1863. Èç date est rwaiti come èl date d' askepiance do fotbale ey come li ci do rugby. Come di djusse, ancyinmint, èl fotbale ey èl rugby esteut on minme spôrt. Èl prumî mestî club est li Sheffield Footbal Club.

Cminçmint è Beldjike

buvete

Ci n' est k' å cmince do 20inme sieke k' on cminça a-z î djouwer el Walonreye. Pitchote a midjote, i replaeça l' djeu d' bale come l' espôrt li pus shuvou el Walonreye.

Ås djeus olimpikes di 1920, a Anverse, c' est l' ekipe bedje ki rascoya li medaye d' ôr.

Walon fotbale

Principales ekipes

• Fosse-li-Veye : vir a Nameur, dzeu.
• Lidje :
  • li Standård, sipotés les "Rodjes" ([FR] les Rouches) avou des rodjès hådes.
  • li Royå Fotbale Club di Lidje, sipotés les "Sonk ey Marene" ([FR] les Sang et Marine).
• Tchålerwè :
  • li Esportigne di Tchålerwè, sipotés les Zebes/Gådes-å-Royes ([FR] les Zèbres) avou des noers et blancs mayots.
  • li Royå Olympic Club di Tchålerwè, sipotés les "Dogues".
• El Lovire : I gn' a deus principås clubs è del Louvire, sipotés les "Leus", åyant des vete ey blanc hådes.
  • Royale Union del Lovire Cinte.
  • RAAL del Lovire.
• Moucron : Royå Excel Moucron, sipotés les "Hurlus".
• Mont :
  • Èl RBLC Mont ([FR] RAEC Mons ) a disaprexhou è 2015 (sipotés les Dragons).
  • Li Royå Bert Lizabete Kévi-Mont ([FR] Royal Albert Élisabeth Club).
• Nameur : Royale Union Nameur Fosse-li-Veye, sipotés les "Mieles" ([FR] les Merles)

• Serè : Royå Fotbale Club Serè, sipotés les "Tigues" ([FR] les Tigres)
• Tornè : Royå Fotbale Club Tornè, sipotés les "Sonk ey Ôr" ([FR] les Sang et Or).
• Tubize : Èl AFC Tubize (Associåcion Fotbale Club Tubize) , sipotés les "Sonk ey Ôr" ([FR] les Sang et Or).
• Vierton : Èl Royå Excelsior Vierton, sipotés les "Vetes ey Blancs" ([FR] les Verts et Blancs).

li gazete des "gades a royes" (les zebes), sipotaedje des djouweus d' Tchålerwè.

Tchampionats

Loukîz a :Fotbale bedje

Uropeyin fotbale

È Urope, i gn' a deus grand eternacionås tchampionats : èl Champions League (Ligue dès tchampions) ey èl Europa League (Ligue Uropeyinne). Ancyinmint, i gn' aveut èl Intertoto Cup (Coupe Intertoto) ey èl Cup Winner's Cup (Coupe dås tchampions d'coupe).

Lès pus grands tchampionats sont lès tchampionats almand, inglès, itålyin ey spagnol.

Totes lès anêyes bizetes, i gn' a pindant 'l moe di djun ey 'l moe di djulete èl Euro po lès nationåles ekipes. Dispoy èl såjhon 2018-2019, i gn' a èl Nations League (Ligue dès Nations).

Hårdêyes difoûtrinnes

• Pådje sol fotbale so l' "Aberteke"
• Motî del fotbale
• Rezultate fotbal
• Pådje da Djan Goffart so les ecoraedjeus di l' Esportigne di Tchålerwè.