Mamite ås biesses
Loukîz a : Mamite å grangrin; colimamite (situdieyes a pårt)
Come ås djins, li mamite, c' est l' efouwaedje do pés u des tetes des frumeles des aclevåvès biesses biesses.
C' est ene maladeye foirt consecante po les modowès biesses, dj' ô bén les vatches, aprume les laeçreces, les berbis et les gades. Ele compete les årtisses, mins eto l' agro-industreye (laeceareyes), eyet l' santé publike.
Po les troyes, les cavales, les lexhes et less tchetes atrapèt des mamites, c' est dpus ene maladeye ki n' rigårdêye ki les årtisses a leu boûsse.
Les mamites ås djins sont studeyes so ene ôte pådje.
Mamites ås vatches[candjî | candjî l’ côde wiki]
Minêyolodjince[candjî | candjî l’ côde wiki]
- Les mamites di moxhes ont ene minêyolodjeye a pårt.
Li mamite, c' est dipus d' 25 åcint des maladeyes des vatches laeçreces.
Les pietes dås mamites si dispårdèt insi :
- baxhaedje do laecea ås malådès biesses :64 åcint. C' est l' modêye ki les vatches clinicmint malådes ni ratrapèt nén après l' maladeye, eyet li laecea ki les vatches catchêymint malådes ni produjhèt nén.
- tapaedje-evoye do laecea avou des matons dvins 14 åcint.
- Vindaedje po touwer, divant l' tins, di vatches nén rwerixhåves : 13 åcint (metans cwand elle atrapèt ene mamite al grangrinne.
- costindjes pol médiaedje : 9 åcint.
Totes les mamites s' atrapèt d' ådfoû : les microbes avnèt e pés a pårti del tere et des stiernixheures ki les vatches si coûtchnut dsu, tot rmontant l' tchenå del tete. Gn a kel mamite pitizieuse ki vént do sonk.
Septante-cénk åcint des mamites si resconternut tins del modinne et 25% tins do setchixhmint.
Cåzes[candjî | candjî l’ côde wiki]
Les mamites sont cåzêyes pa des bactereyes.
Mamites ås streptocokes[candjî | candjî l’ côde wiki]
Les streptocokes, aprume : Streptococcus agalactiae, sont mostrés dins 25 åcint des mamites. Les streptos polèt esse rindjîs insi do pus laid å pus doûs : Streptococcus uberis, S. disgalactiae, S. agalactiae.
Mamites ås stafilocokes[candjî | candjî l’ côde wiki]
- Loukîz a : «mamite å grangrin»
L' ôristaf (Staphyllococcus aureus) est rtrové dins 10 a 15 åcintdes cas. Les mamites a ôristaf ni rwerixhèt nén : el fåt vinde. Li rcrindowe mamite al grangrinne, c' est ene mamite ås ôristafs.
Mamites ås colis[candjî | candjî l’ côde wiki]
- Loukîz a : «colimamite»
Les colibaciles dinèt les pus laides des mamites. Les sôres di bactereyes, c' est : Escherichia coli (50 åcint); Klebsiella pneunoniae, Pseudomonas aeruginosa eyet Proteus spp.
Corinibactereye[candjî | candjî l’ côde wiki]
Les Corinebacterium cåznt les mamites di moxhes.
Senes del maladeye[candjî | candjî l’ côde wiki]
Li pés est houzé, et strindou. I fwait må al biesse, ey ele pout voleur piter cwand on l' vout mode.
Å pus sovint, li vatche k' a del mamite continowe a magnî. Mins nén dins les colimamites, ni dins les ôtes awiyantès cogne del maladeye
Li laecea est pår candjî. Dins les mamites ås microbes gram +, gn a des matons dins l' laecea. Dins les mamites ås colibaciles, li laecea est come di l' aiwe, di djaene coleur. Dins l' mamite pitizieuse, li biesse toume raddimint setche, et l' pés est deur come de pire.
Médiaedje[candjî | candjî l’ côde wiki]
Dins les mamites corantes, avou des streptocokes u des stafilocokes (mamites ås matons), on fwait sovint avou des tubes di mamites, avou èn antibiyotike ki rote disconte des bactereyes Gram + (ampicilene, clocsacilene, amocsicilene, seur clavulanike).
Cwand gn a del five, u po les grandès dneuses, on pout radjouter ene pikeure dins les tchås. Les antibiotikes del famile des macrolides vont mî ki ls ôtes, ca i dmornut 48 eures dins les blankès globules do pés.
Les mamites ås colibaciles sont bråmint pus laides, et s' médièt ele avou des ôtès droukes. Dins les tubes, on-z eploye purade del sitreptomicene, del neyomicene, des tetraciclenes et del bacitracene, tos prodûts ki dzindjnèt les bactereyes Gram -. Mins i fåt eto piker l' biesse deus troes djoûs d' erote. Onk des prodûts ki va l' mî, c' est, sins manke, li marboflocsacene.
Espaitchmint[candjî | candjî l’ côde wiki]
Les mwaissès rîles po-z espaitchî les mamites ås vatches :
- awaitî l' machine a mode foiravant li pression do vude; rinetyî comifåt les tetenes après tchaeke modêye; ricandjî les tetenes après 2500 modaedjes
- trimper les tetes après l' modaedje avou ene aiwe iyodêye al glicerene.
- sognî li pus rade possibe les vatches ki fwaiynut del mamite clinike.
- vinde po l' abatwer les vatches k' ont todi del mamite.
- mete des tubes di setchixhmint ås vatches cwand ele vont setches.
Mamite ås berbis[candjî | candjî l’ côde wiki]
On n' les voet nén sovint å cminçmint. Adon, ele ni si rfijhèt cåzu måy. Li berbis k' a pierdou ene tete doet esse vindowe divant d' esse rimetowe å berå.
Li pus laide des mamites ås berbis, c' est, sins manke, li mamite al grangrinne.
