Passeyisse

Li passeyisse, c' est l' zine di todi loukî dirî lu, dins s' passé, et nén padvant.

C' est ene cogne do tins-long après l' tins passé, k' est loukî come li bon vî tins.

Bråmint des scrijheus walons ont stî et sont passeyisses.

Li passeyisse dins les belès letes e walon

Tchåle-Nicolai Simonon (1774-1847), li prumî grand scrijheu e walon, est ddja on passeyisse. Fåt nén dmander !

Ele mi dene li sovnance
Des anêyes di mi efance
Ciste iluzion m' plait bén
Kî çki n' a nén eveye
Di s' repoirter, kécfèye
En erî dvins s' djonne tins

(Li Copareye)

On djha parey di Djôzef Vrindts.

Car la poésie de Vrindts (…) est vouée au culte languissant du passé. (ca l' powezeye da Vrindts est rimpleye d' èn alanmixhant préjhaedje do tins passé).

Tant k' a Louis Lagauche, el dit long et lådje dins s' live Prindoz vosse bordon:

Kibén d' feyes, ci djoû la, (les bon vîs postis) m' avént fwait rvey mi djonnesse! Mi bele djonnesse ! Leye k' aveut si bén l' toû di vs fé wignî so vos pindmints tot erunis, mågré vos tchinnes et vosse loket, cwand dji gletéve divant ene roslante peme u des crotêyès biyokes.

El fén do 20inme sieke, bråmint des scrijheus vinous å monde sol kimince do sieke vont raconter leu vicåreye. Droldimint assez, il ahotnut sovint après l' deujhinme guere daegnrece, la ki l' monde di leu efance si va tot d' on côp coberôler.(Maurice Georges, El fi do schayteu; Robert André, Del pire di molén al pire d' åté.

Clintcha sconte-passeyisse mon sacwants waloneus

E 21inme sieke, sacwants scrijheus e walon saynut di conter des spoûles d' asteure, et nén toltins do vî tins.

Ci n' est k' ene manire di rmimbrer totès sinnes do passé come Calixte Culot dins on tecse di Raglenaedjes on pô pattavå, dedja eplaidî dins l' antolodjeye Sicrijheus d' Årdene (antolodjeye).

Les romans del coleccion Somme-Denis sont foirt d' asteure, ou d' on passé istorike, mins waire rigretant do djonne tins des scrijheus.

Lucyin Mahin, lu, asprova tofer di scrire des spoûles (romans, ramexhnêyes di novele) si passant foû payis et do trevéns des djoûs d' ouy.