Schaesses
Des schaesses u des eschaesses, c' est des grandès longuès pîces di bwès, avou on fortchon, on strî u ene clawêye plakete po mete si pî après. On prind les bwès dizo s' bresse, come des crosses, et roter avou. On saye insi d' esse pus hôt, po passer l' aiwe, metans, u d' aler pus rade.
Motlî
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li ci ki rote so des schaesses, di s' mestî si lome on schaesseu[1] u on schaessî.
Li plaece k' on mete li mwin po l' tini, c' est l' manote.
Uzance des eschaesses
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les djins ki viként l' long des aiwes avént todi des schaesses po roter avå les voyes tins des grossès aiwes.
Sacwants sôdårds end avént, et les bierdjîs avou, po-z aler pus rade.
Les schaesseus d' Nameur
[candjî | candjî l’ côde wiki]
A Nameur, dispu l' 11inme sieke, on rote a schaesses. Dispu å moens li 16inme sieke, gn a on spôrt "nåcionå" namurwès, ki s' djowe sol Plaece d' Åres, divant les grands priyîs, et k' c' est deus ekipes di schaesseus ki lûtnut ene siconte di l' ôte. C' est les bates di schaesseus d' Nameur.
Bate di schaesseus a Nameur e 1774
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li 31 di may 1774, l' årtchiduk Miyin d' Otriche, li fré da l' Impreu Djôzef II, vént a Nameur, et, por lu, on-z emantche ene grande bate di schaesseus. On-z a rashonné on meye di schaesseus. I gn a deus camps : les «Melans», k’ ont des schaesses noeres èt djaenes et ki vnèt foû del viye veye (li cene di 1400)[2], et les Avresses,[3] k’ ont des schaesses rodjes et blankes, et ki vnèt foû del novele veye et des forbots.
I s’ vont bate dipus d’ deûs eûres au long. C’ est les Avresses ki vont wangnî.
One pîce d' èn ake sol bate do 31 di may 1774
[candjî | candjî l’ côde wiki]Deus acteurs francès, Klairwal et d’Armand, ont stî asblawis del beaté del bate. I decidnut tos les deus do scrire ene pîce di teyåte po rinde bon dvwer ås schaesseus. Li cene da Klairwal serè djouwêye e teyâte di Nameur li 9 di djun. Ladvins, gn a on boket d' cåzaedje e walon.[4]
Bate divant Napoleyon e 1803
[candjî | candjî l’ côde wiki]Napoleyon Bonapåre decide di viziter l' Beldjike, divnowe province francesse, cwand il esteut prumî Consul, di l' esté 1803.
A Nameur, on l' riçût come Miyin d' Otriche.[5]
Alére
[candjî | candjî l’ côde wiki]
so Wikisourd: Les schaesseus- (fr) Motî Pirsoul p. 90-93 a «chacheû».
Difoûtrinne hårdêye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Sourdants & pî-notes
[candjî | candjî l’ côde wiki]
- ↑ A Nameur, on prononce "chacheu".
- ↑ tropes di botchîs, di poirteus ås saetchs, batlîs, di bresseus et di bricteus; gn aveut les Brigådes des Nwers Gurnadîs, des Goubisses, del Måjhone do Rwè, des Racasseus, et des cias del plome (Edouard Thirionet, Li Ban-cloke, 1910.
- ↑ Brigåde di Djambe, les taeneus, les Montagnårds del poite Sint-Nicolai, les Brigådes del Vatche, di l’ Astale, etc. (Edouard Thirionet, come cial ådzeu).
- ↑ Bernard Louis, Les scrijheus e walon di Nameur et d' avår la, Li Rantoele (gazete) l° 47, waeyén-tins 2008.
- ↑ si l' novele da Edouard Thirionet «Les schaesseus» (Li Ban-cloke, 1910) dit l' veur.