Doetrece

Ene doetrece, c' est on rime-rame d' efant k' on dit tot passant, aprume, so les cénk doets, tot cminçant på pôce. Cwand on-z a yeu aduzé li ptit doet, on cateye l' efant.

Dins ene doetrece, li prumî mot s' dit tot toutchant l' pôce, li deujhinme e toutchant l' erî-doet, li troejhinme e toutchant l'grand doet, li cwatrinme e toutchant l' doet a l' asso, li cénkinme e toutchant li ptit doet.

Sacwantès doetreces

• Les cenes ki cmincèt pa "pôcî", "pôcet".
  • Pôcî / Londî / Grande Dame / Laminet / Pitit doet.
  • Pôcî / Londî / Grande Dame / Djanete / Ptit kerton k' est el cassete.
  • Pôcî / Londî / Grande dame / Djhan-Maçon / Ptit kerton k' a magnî l' lård e coron do bwès.
  • Pôcî / Loûlî / Grande Dame / Romanet / Pitit keket.
  • Peutchet / Laridet / Grande Dame / Djan d' l' açô / Pitit courtåd (pitit couteau) // Djan d' lacea / Pitit coutea // poûcèt, laridèt, grande dame, Djan Dèssaut, p’tit couteau
  • Peutchet / Laridet / Grande Dame / Tchamossî / Ptit kerton …. Kerton k' a magnî l' lård e coron do bwès.
  • Pôcèt / Laridet / Grande Dame / Tchît-vessåd :/ Pitit sôdård … K' a magnî tot l' lård … dizo l' tåve amon Bozård.
  • Pôcî / Dondî / Grande Dame / Damanet / Pitit poes (pwès) … pitit, pitit pitit.
  • Poncin Djulin / Dji vén / Dji va cweri on doet / Li ké ? / Li ptit / Wice est i ?
  • ... (pol cénkinme doet) pitit courtåd / ki va låvå / cweri do laecea / po li ptit vea
  • ... (pol cénkinme doet) pitit crotea
  • ... (pol cénkinme doet) pitit Djezus

• Les cenes ki cmincèt pa "Pouret", u "Pourdi".
  • Vla Pouret / Vla l' ci ki l' a touwé / Vla l' ci ki l' a ctaeyî / Vla l' ci ki l' a magnî / Pôve pitit ki n' a rén sayî.
  • Pourdi / Lourdi / Grande Dame …

• Les cenes ki cmincèt pa "Li ci k' a stî e bwès".
  • Li ci k' a stî å bwès / Li ci k' a veyou l' leu. / Li ci k' a yeu peu / Li ci k' a racorou / Li ci k' a fwait cwîk cwîk dins les coxhes; ou … li ci k' a criyî "cwicwik" al gueuye do leu.
  • Li ci k' a stî å bwès / Li ci k' a veu l' leu. / Li ci k' a yeu peu / Li ci k' a racorou / Li ci k' a criyî "cateye mu, cateye mu".
  • La l’ ci k’ a stî å bwès, la l’ ci k’ a veyou l’ leu, la l’ ci k’ a yeu peu, la l’ ci k’ a racorou, la l’ ci k’ a criyi cwî cwi cwi pattavå l’ bwès.

Nos des doets dins les doetreces

li pôce

Li pôce si lome :

• Pôcî : pôce + cawete -î
• Pôcet : (cawete -et) pitit pôce ey eto li persounaedje do Ptit Pôcet; Loukîz eto a : Tchår Pôcet. Li disfondowe "Peutchet" est purade gåmesse.
• Poncin : dandjreus po "pôcin", bodje "pôce", cawete -in.
• Pouret : pôreut esse on spotchaedje di "Pôçrê".

li deujhinme doet

L' ondî ou erî-doet ou ôlî si lome :

• Londî : do viebe "londer" = onder = enôli : c' est l' doet k' on-z eploye po mete di l' ôle sol front d' on malåde (estrinme-onccion) u d' on påpåd (bateme).
• Lôlî (Loûlî) : minme sinse, do mot l' ôle, avou l' cawete -î
• Djulin : dandjreus on djeu d' mots Poncin Djulin = Pont Sint-Djulin.
• Laridet : disfondowe di "erî-doet".

li troejhinme doet

Li grand doet si lome Grande Dame tocosté.

li cwatrinme doet

Li doet a l' anea, l' idêye dirî bråmint d' ses nos, c' est k' c' est la k' on stitche èn anea.

Les lomaedjes avou Djan pôrént esse di provnance tchampnwesse "Jean de la sceau". Li sceau, c' est l' catchet, l' essegne k' i gn aveut sol bague, kécfeye po on prince, èn eveke, evnd., acertiner ses letes et ordonances. Avou on riscôpaedje, on-z a "Djan d' l' assô", pu tot maxhant l' assô => laçeau => lacea, Djan d' Laecea. I n’ a don rén a vey avou l’ laecea.

Poy les pôves n’ avént pont d’ anea d’ ôr u d’ årdjint come les ritches, mins ene simpe bague di keuve, et come li keuve k’ erunit et leyî ene traece di vert di gris sol pea do doet, ci-ci a l’ air tchamossî.

Portant, sacwants nos vént di s' plaeçmint a costé del "grande dame" => damanet (pitite dame), Djanete (pitite Djane, respondant a "Djan d' l' assô", motoit po les ptitès båsheles.

li cénkinme doet

Li ptit doet si lome : pitit kerton, pitit keket, pitit courtåd (=> couteau => pitit coutea), pitit sôdård.

Doetreces dins les ôtes lingaedjes

Arabe marokin

Gn a des doetreces e l' arabe marokin ki raviznut les cenes do walon. Mins, vola, on cmince todi på ptit doet.

• ha bayDa (Vola èn oû) / ha li Tayyib-ha (Vola l' ci ki l' a cût) / ha li qechcher-ha (Vola l' ci ki l' a pelé) / ha li kla-ha (Vola l' ci ki l'a magnî) / (tot catiant l' efant tot lyi rmontant dizo l' bresse) ghar, Dob el-ghar, Dob el-ghar, Dob el-ghar(l' oûsse magneu d' efants, l' oûsse magneu d' efants, l' oûsse magneu d' efants...)
• hada sreq bayDa (Ci-ci a hapé èn oû) / hada Tayyib-ha (ci-ci ki l' a cût) / ha li neqqi-ha (Ci-ci ki l' a rnetyî) / ha li kla-ha (Ci-ci ki l'a magnî) / hada gal «fin heqi ?» (Ci-ci a dit : «wice est m' pårt ?»).

Des ôtes ni fwaiynut ki citer les doets :

sghir meskin (li ptit målureus / bokhatem zin (li bea avou l' anea) / qellas (li ci ki mostere on laid doet d' fotaedje) / laHHas el gese3a (li raletcheu d' téle) / qettal el-gemla (li spotcheu d' pious).