Augustin Vermer
| Skepiaedje | 10 di djulete 1817, Biarin |
|---|---|
| Moirt | 28 di may 1907, Biarin |
| Activités | scrijheu |
Augustin Vermer (e walon Gustin Vermer) a skepyî a Biarin li 10 di djulete 1817 ey î a morou li 28 di may 1907.
Riprins dins l' grosse antolodjeye da Piron (flotchreçmint, sol no di Auguste Vermer).
Il a scrît eto e francès.
Di s' mestî, il esteut medcén d' viyaedje.
Ouve e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]I scrijha des arimés e walon : des fåves di djåzantès biesses, des tchansons et des couyonådes. Il ont stî eplaidîs å cmince dins l' BSLLW
Adonpwis, rashonnés a Casterman (Tornè) e 1881 sol titraedje : «Poésies du Docteur Vermer». L' ouve est replaideye pa l' editeu Wesmael-Charlier a Nameur e 1905. Pu co on côp dins on cayé walon e 1967 (l° 2).
Sipepiaedje di l' ouve
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les deus pus cnoxhowes paskeyes sont surmint «Li comunisse» la k' on pere fåminwès djåze e walon avou s' fi ki rvént d' Paris et ki lyi respon e francès. Ci-cial disfind l' comunisse, et l' pere lyi mostere ki ça n' pout roter.
Adonpwis, ene tchanson «s:les mizeres do medcén», la k' i raconte li veye d' on medcén d' campagne dins des pôves payis (parume l' Årdene, après l' aiwe di Smwès) e 19inme sieke. Todi dins l' minme trepådje, l' arimé «s:Li wachotaedje»" est eto foirt kinoxhou.
Gn a eto tot ene rîlêye d' arimés contes, avou tchaeke côp, on plaijhant toumaedje di toele. I ndè profite po mostrer les dujhances di s' tins, u discrire des persounaedjes tipikes. Metans :
- Li båbe do capucin (so les missions dins les viyaedjes)
- Li pûnicion do leu
- Li toûtrale (so les dinner d' curés)
- Li woeyaedje des moirts
- Li curé malåde
- Li vea et l' efant (skepiaedje d' èn efant)
- Li tiesse do ptit Djezus (viye djonne feye ki s' vout maryî)
Come di djusse, Gustin Vemer a cpôtyî l' pene po ratourner les fåves da Lafontinne come :
- Li cok d' awousse et l' froumoujhe
- Li leu et l' ciwagne
- Li gurnouye et l' boû
- Li coirbå et li rnåd
Corwaitaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Dabôrd ki les fåves da Gustin Vermer e francès ni sont ki «oniesmint halif halof» (Maurice Piron) [1], ses paskeyes e walon fijhît d' lu onk des meyeus scrijheus di s’ tins. [2]
Si Vermer djåze si bén des ptitès djins, c’ est k’ i les cnoxhe, k’ i les comprind, et k’ i les inme, minme si, sovint, il est ene miete mocåd. Mins l’ mocreye est tote tene et sins calinreye. I reye di leus couyonådes et d’ leu bonasté, mins i n’ fåt nén greter lon dzo les mots po trover l’ umanisse.
Houte di çoula, ses scrijhaedjes, contes, fåves, tchansons, sont-st on vicant temoennaedje so çou k’ esteut l’ vicåreye e l’ Fåmene å mitan do dijh-nouvinme sieke. Prindans po egzimpe "li comunisse" et nos sårans çou les djins del campagne pinsît des novelès idêyes. [3]
Alére
[candjî | candjî l’ côde wiki]- «Augustin Vermer» prezinté pa Jean-Pierre Dumont dins Li Rantoele l° 45 (bontins 2008) (aberwetåve)
- (fr) Si biyografeye pa Jean Léonard dins Wallonnes, 2-1995.
- (fr) Corwaitaedje des ouves da Augustin Vermer pa Bernard Louis dins «les Cayés walons» 6, 2007.
- (fr) Prezintaedje di l' ouve do Dr Vermer et di l' ovraedje d' on medcén d' campagne diviè 1900, pa Jean-Pierre Dumont dins «Årdene walone», 2007.
- (fr) Teze di l' UCL (a-z aveuri) sor lu (avou replaidaedje di 25 bokets)
Hårdêyes difoûtrinnes
[candjî | candjî l’ côde wiki]
Vos trouvroz des racsegnes so les ouves da Augustin Vermer, u les ouves zeles-minmes, so Wikisourd e walon.
Li Wiccionaire si rsieve di sacwantès fråzes da Augustin Vermer po-z enimådjî des mots k' i gn a.- Pådje des scrijhaedjes da Ågustin Vermer (so l' Aberteke)
- Studia sol Dr Vermer (da Jean-Pierre Dumont)
Sourdants & pî-notes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- ↑ Antolodjeye da Piron, p. 169.
- ↑ Jean-Pierre Dumont dins Li Rantoele l° 45 (bontins 2008).
- ↑ Jean-Pierre Dumont, come cial ådzeu.