Betchete ca-
Apparence
Li betchete ca- mostere on rafoircixhaedje do viebe, mins ki l' accion n' est nén foirt boune.
Sacwants egzimpes enimådjîs d' fråzes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- capougnî: pougnî la k' i n' fåreut nén. i våt meyeu s' betchî ki s' capougnî ([[Julos Beaucarne)
- Parintêye : tchaspougnî (tchauspougnî) ; apougnî ; rapougnî
- cafougnî : fougnî et rployî dins tos les sinses. …ptit dålotin, Djokez vos, et tirez vos mwins : Voz cafougnîz m' rôbe di dintele ; Dins les rouweles (François Loriaux)
- Parintêye : racafougnî : vraiymint cafougnî
- caboure: boure lontins, et fé do mwais aboere. Leu cafè esteut rtchåfé et aveut cabolou ; c' esteut del lapete.
- capinde : pinde di tos les costés. "pun d' capindou ; sôre di peme
- Parintêye : ripinde, dispinde, ridispinde
- Ôtes egzimpes : cadjolé, camoussåd, cabouyî, cabouxhî, caberdouxhe
Rapoirt avou les betchetes ki- et co-
[candjî | candjî l’ côde wiki]Cwand l' betchete ca- a djusse li minme sinse ki l' betchete ki-, on n' fwait nén deus mots diferins :
- kischeure = kiheûre + cucheûre + cocheûre + cacheûre. Kischoyoz li bouwêye divant del mete a souwer.
Parey avou l' betchete co- (cwand l' betchete ki- manke)
- copixhe = copiche + capiche
Parintêye
[candjî | candjî l’ côde wiki]- betchete tcha- : tchamossî (camousser), tchabote
- betchete cal- : calbote, calfurtî, calmoussaedje
- betchete cali- : calihosse
- dobe betchete car- : carmoujhî, carwaitî / cari- : carimadjoye
- tripe betchete scar- : scarwaitî
- dobe betchete cas- : si castroyî
- dobe betchete raca- : racatourner, racatchinter, racaboure, racafougnî
- dobe betchete cara- : carabinde, carabistouye, carabouya
Etimolodjeye
[candjî | candjî l’ côde wiki]On a tuzé a 36 etimolodjeyes, dispu l' 19inme sieke (tîxhon, norwès, basse).
Al fén, Jules Feller pinse ki c' est djusse ene ôte cogne del betchete ki-/co-, adon vinant del betchete latene co-. Mins gn a yeu, metans, ene assaetchance del betchete ra-, avou l' valeur come dins « des ans et des razans ».[1]
Li betchete ca- e francès
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li minme betchete egzistêye e francès, mins bråmint pus rålmint : cabosser, caramboler, la fée Carabosse, califourchon, calembour, calembredaine, camouflet, galefretier.[2]
Sourdant
[candjî | candjî l’ côde wiki]- ↑ Lucyin Mahin, Scoles di Bive, 22 d' måss 2016.
- ↑ Jules Feller, Le prétendu préfixe péjoratif ca- en français et en wallon. Notes de philologie wallonne, pp. 222-237.