Dobe son DJ V
Li dobe son DJ V, c' est on prononçaedje e Payis d' Lidje do shuvion tch(i)v- après voyale, dj' ô bén, cwand li spotchåve voyale est bén spotcheye. Dins l' restant del Walonreye, li minme shuvion si prononce TCH F.
Il s' rescontere dins ene grosse dijhinne di mots, shijh bodjes et leus parints.
Li stindêye di ç' fenominne la e 1935 est mostrêye sipepieuzmint, avou totes les disfondowes, sol mape ALW 1.17. (tchivea)
Egzimpes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- tch(i)vå : on noer tchivå (prononcî tchivau, tchuvau, tchuvâ, tchèvau) <> on blanc tchvå (prononcî tchfau e Coûtchant walon, e walon do Mitan ey el Basse-Årdene, mins djvau, djvâ e Payis d' Lidje).
- tch(i)vea : des noers tchiveas (tchivias, tchèvias, tchuvès, tchivès) <> des beas tchveas (prononcî tchfias, tchfès å Coûtchant, å Mitan et a Nonne, mins djvès å Levant.
- tch(i)veye : ene grosse tchiveye (tchivèye, tchivîye, tchuvîye, tchèvîye) <> li tchveye (prononcî tchfîye, tchfèye å Coûtchant, å Mitan et a Nonne, mins djvèye å Levant.
- tch(i)vene on blancåsse tchivene (tchivène, tchuvène, tchuvane) <> on tchvene (prononcî tchfène, å Coûtchant, å Mitan et a Nonne, mins djvène å Levant.
Manaedjmint do fenominne dins les motîs
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Motîs coinreces ki metnut li spotchêye cogne come intrêye, avou s' prononçaedje
- Motî da Haust : tch(i)vå, après syll. masc. dj'vå, tch(i)vè / dj'vè, tch(i)vène / dj'vène, tch(i)vèye / dj'vèye, tch(i)voler / dj'voler
- Motî da Léonard : tch(i)vau / tch'fau; tch(i)vène / tch'fène; tch(i)via / tch'fia; tch(i)vîye / tch'fîye; tch(i)vuron / tch'furon
- Motîs coinreces ki n' metnut nén li spotchêye cogne come intrêye, mins do côp dins les egzimpes
- Motî d' Bastogne : tch(u)vè (dès rossês tchfès); tch(u)vène; tch(u)vîye (tchfiyî one charpante); tch(u)vô (La boutche do tchfô).
- Motîs coinreces sins adeurixhaedje V => F divins les egzimpes
- Motî da Carlier et Bal : tch(è)vau (in tch'vau); tch(è)vèt, tch(è)veû, tch(è)vile; tch(è)viron
- Motîs e rfondou walon
- Esplicant motî do walon : tchivå / tchvå, tchivea / tchvea, tchiveye / tchveye, tchivene / tchvene, tchiviron / tchviron, tchivet / tchvet. L' årtike e l' eciclopedeye Wikipedia si fwait so les nén spotcheyès cognes.
Manaedjmint e rfondou walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]E rfondou walon, li prononçaedje des spotcheyès cognes est libe (TCH F u DJ V).