Lès grands-åbes

Les grands åbes (live d' imådjes)

pårteye di l' ekipe do live

Les grands åbes (dins les diferinnès edicions e sistinme Feller: Lès grands-åbes, Lès grands-aubes, Lès grands-ârbes…), c' est on live d' imådjes e walon, dessiné pa «Stibane» so on sinnario da «Sarah V», ratourné e walon pa Paul-Henri Thomsin.

Li mwaisse ouve a stî fwaite pol walon, so on ratournaedje da Paul-Henri Thomsin. Elle a wangnî l' prumî pris di fjhaedje d' on live d' imådjes e walon del Federåcion Walonreye-Brussele (2014).

Il a stî eplaidî pa «Noer Dessén» e 2014. C' est l' l° 3 del coleccion Les bablutes.

Tinme

C' est ene famile di spirou ki doevnut cwiter leu tchinne, dins l' grand bwès, a l' aschate d' on rixhea, pask' i gn a on monse (ene terasseuse) ki distrût tot avå vola. Å mitan d' l' ivier, totes, totes les biesses do grand bwès ont leyî la leus nis, leus tchabotes, leus terêyes, et cachî après one ôte plaece po s' î mete e l' coete. Ritrouvront i a s' lodjî ?

Disrôlmint del sipoûle

Li spoûle tchereye a môde d' erî-contaedje (flach-bak). C' est l' popa skiron ki raconte çou k' il a lomé "l' istwere des grands åbes" a s' fi ki s' si sait edoirmi.

Bokets do live

Gn a lontins, dji vikéve dins on grand bos avou tote èm famile. Gn aveut des åbes al disgoviene.

Sacwants estént si télmint vîs et si télmint grands k' i fjhént des racations ås nûlêyes.

Dji dmoréve e-n on trô, ene tchabote, cwè, foncer dins on tchinne vî come Matîssalé. Il esteut cåzumint nosse soçon. Di l' esté, i nos catchive do solea.

Di l' ivier, i nos meteut a l' åvrûle des grands froeds.

Modêyes ezès walons coinreces

Il a stî riscrît dins sacwants accints do walon :

• lidjwès pa På-Hinri Tomsin
• namurwès pa Joëlle Spierkel
• carolo pa Jean-Luc Fauconnier
• tchestrolès pa Pierre Otjacques
• do Roman payis pa Emile Tasson et Valmy Féaux

Ratournaedje e picård

Gn a eto ene modêye e picård di Tornè, ratournêye pa Bruno Delmotte.

Djudjmint tecnike

L' ovraedje tecnike est bon ådla. Li papî est mate, nén rglatixhant, avou on bea gramaedje, çou k' est plaijhant po ls efants.

Li fonte a l' boune grandeur, ki c' est pus åjhey po lére.

L' istwere est bén racontêye; ele divreut esse pus longue.

Li scrijhaedje e francès dins on cåde, c' est assaetchant po l' efant, ki n' serè nén sbaré aprume tot drovant l' live.

Ci pout esse eto insi avou po les grandès djins.

Li pris est bén studyî (nén trop tchir), mågré k' i gn a on bea rloyaedje, çou ki rhåsse les costindjes.

Louca filozofike

L' atuzleu do live a seurmint eto pinsé a totes les djins ki doevnut ebaguer d' leu payis po sorviker. Et ki n' sont nén tosi ascoyîs dins leu novea payis come li rnåd wilicome les ptits spirous dins l' fåve.

On î pout trover eto ene ricomandijhe po sayî di «wårder les spirous dins leu grand bwès» et n' les nén fé viker pôvriteuzmint dins on crawieus tchinne å mitan del veye.

Li tuza d' ene ôte corwaiteuse do live :

Ki ç’ fouxhe les raecenes d’ èn åbe, les raecenes d’ ene djin, les raecenes d’ ene biesse, les raecenes d’ on lingaedje, i nos è fåt awè bén sogne. K’ ele vegnnuxhe did ci ou d’ ôte pårt, ces raecenes la, ele meritnut l’ respet ! Por mi, c' est l' messaedje e racoûti do live : « Les Grands Åbes ».

Corwaitaedje economike

L' etraidance inte deus siervice do Ministere del Culteure : li Siervice des Lingaedjes do Payis, eyet li siervice del djonnesse do minme ministere po aråvler des subzides di deus costés est foirt préjhåve.

El live a stî prodût et est vindou pa èn eplaideu d' mestî, bén emoussî dins les circûts economikes, copuvite avou les lives d' imådjes e walon. C' est ene clapante manire di spåde li live. End a, metans, a vinde dins ene tchinne di grands botikes.

I dmeure a rgreter li furlaedje di cwårs a fé 5 modêyes e walon, çou ki fwait scrire a des cis k' i gn a :

Mi dji djåze el walon d' Nuvele eyet di Gngnape, ki n' sont nén dins ces six versions la. Bråmint des liards dispinsés po les ôtes ki mi. Eyet cwè esse ki vos feyoz po les ôtes Walons ? I vos fåreut co pus di liårds, bråmint dpus.

Hårdêye difoûtrinne

• (fr) Li live sol waibe Objectif plumes