Listeriôze ås biesses
Li listeriôze ås biesses, c' est ene maladeye ki rascråwe les roemiants et bråmint des ôtès biesses ås tetes, inte di zeles les djins. Ele si voet eto dins les oujheas.
Cåzaedje[candjî | candjî l’ côde wiki]
Li cåze, c' est ene bactereye k' on lome Listeria monocytogenes, et k' on trouve dins tere, dins et dins les essilaedjes, nén trop bén fwaits.
Minêyolodjince[candjî | candjî l’ côde wiki]
Metans, so 30 ans di corwaitaedje des maladeyes des bedots å Marok, on n' a trové del listeriôze ki dins les anêyes 2000, å moumint ki les berdjîs ont cmincî a sognî å mayisse essilé dins des saetchs di plastike.[1] Avou ça d' pus ki, e l' Izlande, on lome cisse maladeye la "må d' essilaedje".[2]
Les cas aparexhèt plik plok. Mins gn a padecô des ptitès minêyes dins l' minme cinse di vatches, di bedots u d' gades.
Cognes di sintomes clinikes[candjî | candjî l’ côde wiki]
Totavå les sôres di biesses ki polnut esse adjondowes del maladeye, on trouve troes diferinnès cognes clinikes :
- ene avou di l' efouwaedje do cervea, et des senes nierveus.
- ene avou do fordjetaedje, sovint ås berbis, ås vatches u ås gades avanceyes plinnes.
- ene avou del septicemeye ki cmince dins l' estoumak et li ptit boyea, et avinde li foete. Cisse cogne la si rescontere dins les biesses å miersitoumak (rawiants, magneus d' tchå, evnd.) ey eto dins les ptits veas et djonnes agneas divant k' i n' roemiexhe.[3]
Listeriôze des bedots[candjî | candjî l’ côde wiki]
On-z a des ptitès minêyes di listeriôze dins les bedjreyes cwand on sogne a l' essilaedje. Les biesses ni toumèt nén malådes tertotes eshonne, mins ene après l' ôte.
Les mwaisses senes sont dins l' sistinme nierveus. Les berbis ont l' tiesse sol costé. Mins ele ni savèt pus roter.
Åd fwait do poirt del tiesse, li maladeye rishonne å tournisse (c' est come ça k' on l' lome e sacwants payis).[4] Mins dins l' tournisse, les berbis rotèt co bén (tot tournant) et vikèt dipus d' on moes avou leu må. Eyet l' tournisse n' adjond nén les djonnes agneas, li listeriôze bén.
Médiaedje[candjî | candjî l’ côde wiki]
Li listeriôze pout esse médieye avou les antibiyotikes (tetraciclenes, cloramfenicol) s' elle est prinjhe a tins. Dj' ô bén ki les tos prumîs sintomes, come on ouy covisse, divèt esse ricnoxhou på berdjî.[5] Mins, å pus sovint, li biesse creve sins bråmint malårder.
Sourdants[candjî | candjî l’ côde wiki]
- ↑ Lucyin Mahin, Corwaitaedje des maladeyes des bedots å Maroc, di 1977 a 2007, dinêyes nén eplaideyes.
- ↑ Merck Veterinary Manual, ed. 1967, p. 419.
- ↑ Roger W. Blowey & A. David Weaver, Color Atlas of Diseases and Disorders of Cattle, Elsevier, Oxford, ISBN 0-7234-3205-8.
- ↑ Rue Jensen & Brinton L. Swift, Diseases of sheep, Lea & Febiger, Filadelfeye, ISBN 0-8121-0836-1, p. 159.
- ↑ Cåzaedje eshonne avou Pierre Gatet, årtisse a Lussac-les-Eglises, France, e 1975.