Pårticipe erirece

On pårticipe erirece u pårticipe passé (onk des deus sôres di pårticipes), c' est on codjowa do viebe, sins djin, ni djinre ni nombe, e rapoirt avou ene accion k' est houte.

Li pårticipe erirece siert a emantchî tos les erî-tins et les dobes erî-tins

Li cawete do pårticipe erirece candje sorlon les trokes di viebe.

Li pårticipe erirece pout esse eployî come addjectif. Cisse sôre d' addjectif la est pus voltî metowe divant l' no.

do scramé laecea, li beneye tchandele.

Ces addjectifs la, copurade les femrin, polnut esse åjheymint sustantivés.

pinsêye, tuzêye, passêye, betcheye, pougneye, shûte, rifondowe.

Dobes pårticipes erireces

Po troes viebes del cwatrinme troke, gn a on dobe pårticipe erirece, li prumî erîlé, li deujhinme a môde del cénkinme troke di viebes (cawetes -ou / -owe).

infinitif	erîlé pårticipe erirece	dobe pårticipe erirece
ofri	ofri (ofreye)	ofrou (ofrowe)
sofri	sofri (sofreye)	sofrou (sofrowe)
sôrti	sôrti (sôrteye)	sôrtou (sôrtowe)
vinki	vinki (vinkeye)	vincou (vincowe)

Po sacwants viebes del cénkinme troke, i gn è pout aveur deus pårticipes erireces, on long, erîlé avou l' cawete -ou, et on court.

infinitif	erîlé pårticipe erirece omrin	acourti pårticipe erirece omrin (femrin)
acsure	acsuvou (asuvowe)	acsû (acsûte)
ashir	ashiou (ashiowe)	ashid (ashide)
aveur / awè	avou (avowe)	yeu (yeute)
boere	bevou (bevowe)	beu, buwe
clôre	cloyou (cloyowe)	clôs (clôse)
croere	creyou (creyowe)	creu (cruwe)
lére	léjhou (léjhowe)	lî (lîte)
plinde	plindou (plindowe)	plin (plinte)
prinde	prindou (prindowe)	pris, prins (prijhe, prinjhe)
riçure	riçuvou (riçuvowe)	riçû (riçûte)
saveur / sawè	savou (savowe)	seu (suwe)
scheure	schoyou (shoyowe)	scheu (scheute)
shuve / shure	shuvou (shuvowe) / shujhou (shujhowe)	shû (shûte)
tchaire	tcheyou (tcheyowe)	tchai / tcheu (tchaite / tcheute)
vey / vir	veyou (veyowe)	veu (vuwe)

Eployaedje e walon

L' eployaedje des pårticipes erireces e walon est pacô diferin do ci do francès.

Pårticipes erireces des viebes di mouvmint

I s' eploynut purade avou l' aidant viebe "aveur", et dabôrd, èn si nén acoirder avou l' sudjet.

Li båshele a dmoré ståmusse

Nos avans toumé so nos djnos

Elle a morou li samwinne passêye.

Elle ont ndalé a pî.

A ç' moumint la, c' est des vraiys passés compôzés. I mosternut ene accion k' est houte.

Mins, i s' polèt eto eployî avou l' aidant viebe "esse", et adon, s' acoirder avou l' sudjet. A ç' moumint la, c' est des indicatifs prezintreces do viebe "esse", avou li pårticipe erirece prins come addjectif atribut do sudjet. I mostrèt ene sitouwåcion.

Ramassez totes les foyes ki sont la toumêyes.

Elle est moite dispu bele ådje.

Les deus andjes, vo les la ndalêyes.

Pårticipes erireces des viebes ås pronos

I s' codjowèt todi avou l' aidant viebe "aveur", et dabôrd, i n' s' acoirdèt måy avou l' sudjet.

Nonna, ele n' est nén revoye: elle est dmorêye.

Ele s' a côpé

Nos ns avans brouyî d' djoû

I s' ont rwaitî come des biesses

L' eployaedje avou l' aidant viebe "esse" eyet l' acoirdaedje avou l' sudjet (so l' assaetchance do francès), c' est ene flotche di croejhete e walon.

Nén scrire ni dire:

Ele s' est côpêye; nos ns estans brouyîs; i s' sont rwaitîs

Pont d' acoird avou l' droet coplemint metou padvant

E walon, li pårticipe erirece ni candje nén. Adon, gn a pont d' acoird do pårticipe erirece eployî avou l' aidant viebe "aveur" avou l' droet coplemint metou padvant, come çoula egzistêye e scrît francès.

Les tcheyires ki dj' a-st apoirté

Les facteures k' il ont payî

Totes les flotches ki nos avans fwait

Les pris k' il a rascodou

Ci sereut ene flotche di croejhete e walon di scrire u dire:

Les tcheyires ki dj' a-st *apoirtêyes; les facteures k' il ont *payeyes; totes les flotches ki nos avans *fwaites; les pris k' il a *rascodous

Hårdêyes difoûtrinnes

• (fr) Dins l' grosse croejhete Hendschel
  • Cognes e rfondou walon et coinreçmint
  • Acoird ezès rpassés tins