Prôze nén racontrece
Li prôze nén racontrece (PNR), c' est des scrijhaedjes di prôze ki n' sont nén des belès-letes.
Impôrtance del prôze nén racontrece dins l' vicansté d' on lingaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li prôze nén racontrece, c' est ene essegne ki l' lingaedje va bén. Dipus k' gn a des sudjets diswalpés e prôze nén racontrece, dipus k' on ptit lingaedje si raprepeye des grandès langues, ricnoxhowes come téles. Ci fonccion la est bén mostrêye sol glindisse da Muljacic et Kloss.
Istwere del prôze nén racontrece e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Prumîs scrijhaedjes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Onk des pus vîs tecses di prôze nén racontrece e walon, ça a stî li lete di l' ambassadeur del Principåté d' Lidje a Paris a s' fré, do tins del Revolucion francesse.
C' est dandjreus Henri Forir k' a scrît li prumî tecse di prôze nén racontrece : "So les bassès scoles di dvins l' tins".
E 1907, Nicolas Lequarré scrijha tot on sincieus papî sol manoye å vî payis d' Lidje, k' est sovint rwaitî come li prumî sincieus scrijhaedje e walon.
Li grand vude del mitan do 20inme sieke
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li 20inme sieke va vey li montêye des fjheus d' belès letes, et on-z a rovyî kel walon poleut siervi a ôte tchoi.
Tolminme, on voet des mierdjins eplaidît del PNR e walon, come Jean Fievez avou si Istwere di Biemreye.
Li prumire rivuwe a cmincî a eplaidî del prôze nén racontrece serè les Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès, copurade avou les plantches di biyolodjeye da Maurice Chapelle.
Li rvicaedje des anêyes 1990
[candjî | candjî l’ côde wiki]Di 1993 a 1995, gn a 3 rvuwes ki vont skepyî, la k' on trouvrè bråmint dpus di PNR ki des ôtes scrijhaedjes : "Djåzans walon" (1993), "Li Chwès" (1995) et li Rantoele gazete (1995).
Gn a eto li waibe e walon "L' Aberteke" enondêye e 1997 et k' eplaide del prôze nén racontrece e minme tins ki des tcses di belès letes.
Les anêyes 2000
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les troes rvuwes di PNR des anêyes 1990 continouwèt, mins gn a eto des årtikes di PNR dins des ôtes gazetes e walon, come "Coutcouloudjoû", "Li ptite gazete di Måmdey", et minme on côp u deus dins ene rivuwe foirt wårdiveuse come "Les Cayés walons".
Mins foû des rvuwes so papî, li 21inme sieke va vey sikepyî on nouzome ovraedje di scrijhaedje di PNR so l' eciclopedeye Wikipedia e walon.
Sacwants scrijheus di prôze nén racontrece
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Maurice Chapelle et Rodjî Viroux dins l' rivuwe «Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès».
- Marcel Slangen, dins l' rivuwe «Djåzans walon»".
- Charles Massaux, Arnold Hauwaert et Michel Piette dins l' rivuwe «Li Chwès».
- Lucyin Mahin dins l' rivuwe «Rantoele gazete», et so les fis, divins «L' Aberteke», et l' Wikipedia e walon.
- Pablo Sarachaga, Louis Baijot, Georges Sfasie so l' eciclopedeye Wikipedia.
- José Schoovaerts dins l' rivuwe so les fis "Raboulets" ey eto sol Wikipedia e walon.
- Walter Schröder et Marc Etienne dins li rvuwe «Lu p'tite gazete» do Rweyå Club walon d' Måmdiy.
- Alphonse Nicolet dins l' live «Des åbes et des yebes d' åtoû des fagnes»
- Laurent Hendschel, Samuël Dumont, David Blaude dins l' rivuwe «Rantoele gazete».
- Pierre Otjacques dins les adrovaedjes del gazete «Singulîs».
Hårdêyes difoûtrinnes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Papî so les bassès scoles e 18inme sieke (da Hinri Forir).
- Li manoye e vî payis d' Lidje (on papî da Nicolas Lequarré, onk des prumîs di prôze nén racontrece e walon)
- Les papîs d' prôze nén racontrece da Lucyin Mahin
- Djivêye des sudjets di prôze nén racontrece diswalpés so l' Aberteke
- Consecance del prôze nén racontrece po li statut des ptits lingaedjes