Vuzlêye cossoune
Ene vuzlêye cossoune ou doûce cossoune (on pôreut dire eto : sounante cossoune ou mole cossoune) (e francès : consonne sonore ou voisée; e-n inglès voiced consonant; e neyerlandès : zachte medeklinker, gestemde medeklinker, stemhebbende medeklinker; ezès romans lingaedjes : sonora), c' est ene cossoune ki s' prononce tot fjhant aler les coides del vwès.
Asteme ! l' atuze inglesse di «soft consonant», li ratournaedje mot po mot di "doûce cossoune", vout dire ôte tchoi.
Les vuzlêyès cossounes sont l' årvier des divuzlêyès cossounes.
Vuzlêyès cossounes do walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]- b (respond al dure cossoune p)
- z (respond å son S, rindou pa les scrijhas ss, s, c & ç)
- d (respond al dure cossoune t)
- dj (respond al dure cossoune tch)
- v (respond al dure cossoune f)
- g (scrijhas "g" & "gu", ki respondèt å son k, rindou pa les scrijhas k & c)
- jh (respond al betchfesseye cossoune xh)
- j (cåzu nén eployeye e rfondou walon, et ki respond al dure cossoune ch)
- axh-låte (cossoune rålmint prononceye e sacwants accints do walon el Walonreye måmdiyinne, ki respond å prononçaedje d' ene doûce cossoune ixhlåtêye)
Cossoune vijhene po sacwants rîles:
- r (respond a l)
Piceure d' ortografeye a vey avou les vuzlêyès cossounes e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Divuzlaedje des doûcès cossounes å coron
[candjî | candjî l’ côde wiki]
Loukîz a : adeurixhmint des cossounes å coron
Li passaedje do prononçaedje /d/ => /t/ dins on mot come /gade/ si lome : adeurixhmint ou divuzlaedje des doûcès cossounes å coron. C' est ene piceure di tote li Walonreye, apus k' après l' payis tchampnwès, so Smwès.
Loukîz k' e neyerlandès, pol minme sacwè, on candje di scrijha:
Divuzlaedje des doûcès cossounes do dierin pî des addjectifs femrins pluriyals metous padvant
[candjî | candjî l’ côde wiki]Mins cist atåvla la del grosse croejehte da Hendschel n' a nén stî ritnou e rfondou walon après 2000. Come po les sustantifs a cloyowe sillabe å coron, li scrijhaedje del cossoune ni candje nén.
Li prononçaedje zero-cnoxheu est adeuri : /dɛ ʀɔʧɛ vwɛtø:ʀ/ ...
Alondjmint otomatike do prononçaedje des voyales I, U & OU divant les vuzlêyès cossounes
[candjî | candjî l’ côde wiki]L' alondjmint otomatike do prononçaedje des voyales I, U & OU si fwait divant les doûcès cossounes ou vuzlêyès cossounes:
- live => /lîf/ (fr: [livre & lièvre])
- soude => /soût/ (fr: [sourde & sourdre])
- Lidje => /lîtch/
- shuve => /chûf/
- liberté => /lîbèrté/ (prononçaedje corant a Lidje)
- uzer, aduzer, vuze => /ûzé/ /adûzé/ /vûs/
- teribe => /tèrîp/ ((prononçaedje corant a Nameur)
Po cisse fonccion la, R si codût come ene doûce cossoune
E rfondou walon, on-z a profité di cist otomatisse la po disfafloter ces voyales la metowe e-n ene sifwaite plaece.