Félicien Barry

Si portrait dessiné å creyon pa Ben Genaux

Félicien Barry (e scrijha walon, Felicyin Bari), il a skepyî li 19 di måss 1899 et a morou li 11 di may 1985.

Di s' mestî, il esteut imprimeu.

Ouve pol walon

C' esteut on scrijheu e walon. Ey on bouteu pol walon. Ey on nouzome eplaideu di lives et d' gazetes e walon.

Avou ses memweres di 2000 pådjes Istwere d' on scrijheu e walon, a môde di djournå, i pout esse riwaitî come li pus grand scrijheu di prôze nén racontrece do 20inme sieke.

Vicåreye

I vént å monde a Watinmé (Reve), dins ene famile di 12 efants. Si pa esteut maçon, mins i tnént eto cåbaret, on cafè avou on bolwer djondant.

A l' ådje di 6 ans, e 1905, i bagnut so Tchålerwè. C' est la k' i va viker li guere di 14 k' i raconte dins ses memweres.

Al fén del guere, i va bouter come tipografe dins ene imprimreye a Montniye-Nouveye. Pu s' mete a s' boûsse dins ç' mestî la, k' i n' cwitrè pus, e 1919.

Dins ene gazete sportive ki vude diviè 1925, si ovrî Georges Fay fijheut parexhe des biyets e walon. C' est dandjreus la ki ses acoirdances avou l' lingaedje da Djåke Bietrand atake.

Ele si vont diswalper avou Maurice Lixon (1902-1984) ki lyi fwait imprimer ene ramexhnêye d' arimés, «Bric-brok» (1930). E 1933, il amontèt eshonne ene gazete pår e walon, Ele chariguète ki vudrè disk' al guere di 40.

Pu ci serè l' avinteure do Bourdon.

Mins il est d' brogne avou s' cuzén financî tant k' å manaedjmint di l' imprimreye, ki c' est lu k' a monté, mins ki c' est s' cuzén k' a ratchté. I parvént adon a fé imprimer l' Bourdon pa les Imprimreye Scaillet ki dvèt eto vinde li gazete.

Todi waire d' acoird avou l' veve di s' cuzén (k' a morou so l' etrevén), et i decide di prinde si pinsion e 1963. Portant, i continowe a eplaidî des lives dizo l' alomåcion "edicions do Bourdon".

I fourit foirt binåjhe di vey si rvuwe riprinjhe pa l' ALWAC e 1973.

C' est so l' difén di s' veye k' i va scrire ses memweres e walon.

Ouve e walon

coviete di "Leyon Cranasse 1"

Si prumire ouve, ci fourit ene pîce di teyåte e-n èn ake, Pèchî, creyeye a môde d' operete (avou des tchants). Si no d' pene po ça, c' est «Cuzén d' Watinmé»

I rmete çoula tins del guere di 40, et scrire «stronnez l' tchet», ene ôte pîce d' èn ake.

Pu rashonner ses sovnances di pexheu, dins Al pûjète (500 egzimplaires, 1943), shuvou di Au rcwès des rwines (1944).

Il a scrît des romans «Leyon Cranasse, tchampete pa amour» (1944), shuvou di «Sonk walon» (1945), avou les minmes persounaedjes.

Mins il est pus cnoxhou come askepieu do Bourdon e 1949 (il esteut mwaisse imprimeu di s' mestî). Il aveut ddja eplaidî l' Chariguete di 1938 a 1940.

Dins l' Bourdon, i scrît et siner «El Picron», «el Pî Cron», «el Prôte», «el Shofleu». Po les ôtes, il est l' «Mwaisse Bourdon».

Po les 10 ans do Bourdon, i va eplaidî ene sipepieuse antolodjeye, «270 sicrijheus e walon do Payis Noer», si tchîf d' ouve come eplaideu.

Les dierinnès anêyes di s' veye, il a tnou on djournå da sinne e walon, di dpus d' 2000 pådjes.

Corwaitaedje di si ouve

Li walon da Felicyin Barry est foirt rifrancijhî. A cåze di ça, Hinri Van Cutsem lyi rfuze èn adrovaedje po «Al poujhete» (1942).

Mins si manke di vizêye literaire lyi a permetou di djåzer did tot, fotbal, velodrome, et tot çou ki s' a passé dins l' cotoû di Tchålerwè après l' guere di 1940-1945, çou ki les ôtes sicrijheus ni fwaiynut waire.

Pus vî k' çoula, c' est onk des råles sicrijheus e walon ki raconte li vicaedje el Walonreye tins del guere di 14, sins clintchî dins l' tchåvinisse di rvindje, come ci fourit l' cas po mo bråmint des scrijheus di l' après-guere di 14.

Hårdêyes difoûtrinnes

• Resconte avou Van Cutsem po-z askepyî l' Bourdon (so l' Aberteke)
• Li Wiccionaire si rsieve di sacwantès fråzes da Félicien Barry po-z enimådjî des mots k' i gn a.