Laurent Hendschel
Laurent Hendschel (purade lomé Lorint emon les waloneus) a skepyî e 1966. C' est on tchanteu et on scrijheu e walon, ey eto on rcwereu sol walon.
Il a stî spoté li «påpe» do rfondaedje.
Il a stî rprins dins l' antolodjeye «Scrire».
Di s' mestî, il est ratourneu.
Ès voye, come waloneu
[candjî | candjî l’ côde wiki]
Deujhinme do Grand Pris del Tchanson Walone e 1989, il atake totossu rade a studyî eyet scrire li walon. I håynêye ses nouvès idêyes en on livret “On walon po dmwin” (1990) et s' comince-t i a ls apliker come mwaisse adjinçneu do motî Walo+ (1992), li prumî motî francès-walon po troes des cwate coines do payis. Li minme anêye, i rshût li "Prix biennal de la Littérature wallonne" del veye di Lidje.
Adonpwis, il eplaide «Ridaedjes» (1993), ene ramexhnêye di powezeyes avanciveuses, dins l' pitite coleccion di l' SLLW. Et mostrer comint, podbon, on pout foirdjî on rfondou walon divins «Quelques propositions en vue de l'établissement d'une langue wallonne écrite commune» (1993) et comint-z ahiver on diccionaire di tot l' walon (Å raploû-tot des walons, 1994). E minme tins, il aponteye on sistinme «live et cassete» po-z aprinde li walon (Li walon rade et bén, 1994).
E 1995, i va ratourner kékes floricontes, inte di zels, Rodje Capucete, li båshele ås brocales, li gros laid cani eyet «Li princesse eyet li ptit poes».
C' est co lu k' enonde l' idêye del gazete «Li Rantoele» (1995), ki dvént ene Soce Nén Recwårlante et rprinde les rcwerances so li rfondaedje.
Adon, po rawijhî ses couteas, et vey çou ki li rfondaedje dene podbon, Lorint Hendschel sicrît sacwants bokets e rfondou: «Sacwantès fåviretes di houte did ci» (1994), «Did lon» (1995) et li grand roman istorike So l' anuti, sicrît e 1994, eyet eplaidî fok e 2006.
I va pus lon dins ses rcweraedjes et studeye les pondants et les djondants do tchmin k' a shuvou l' walon e 20inme sieke, et les idêyes des waloneus so ces trevéns la. I scrît on clapant corwaitaedje so ç' sudjet la e 1996, «Ecole dialectologique et génération 48 - esquisse d'une analyse».
Cite anêye la, avou Émille Gilliard ex aequo, i rshût eto li "Prix triennal de l'œuvre en prose de la Fédération Wallonie-Bruxelles" po s' roman So l'anuti eyet ses ôtes contes.
Il est onk des prumîs a vey li consecwince del revolucion Etrernete. Eto, i va mete so les fis, e 1996, on prezintaedje do walon (Les pådjes do lingaedje walon) ey e 1998 ene sinteze sol grammaire do walon: Li waibe del croejhete walone.
A pårti di 1998, il overe sol ratournaedje e walon des sistinmes Linux, et scrire si apriyesse a fwait so les fis, dizo l' tite: «Avou l' sistinme Gnu/Linux, voste éndjole djåze walon». C' est ç' papî la ki va-st enonder Pablo Sarachaga sol voye do boutaedje pol lingaedje walon, et drovi l' ouxh des libes programes sicrîts e rfondou walon.
Tot boutant di s' mestî, come ratourneu, i s' rimete ås scoles et disfinde, e 1999, on memwere di linwince «Vers la substitution linguistique en Wallonie», tot scrijhant troes tchaptrês do live di sinteze acvierné pa Lucyin Mahin, «Qué walon po dmwin»
E 2000, i prezinte ene tchanson sol plake lazer «Emacralaedje», tot porshuvant ses studias di sociolinwince, po ene teze di doctorat (mins il a dvou leyî ouve).
E 2001, i dene li prumî cours di rfondou walon å Noû-Lovén.
E 2002, i ratoûne li Djeneze, li prumî live del Bibe, e walon, dizo l' tite «Å Cmince».
Dispu l' moes d' djun 2003, Lorint Hendschel a prins on «condjî sabatike» po ses boutaedjes pol walon. Mins on l' rivoerè tolminme a Bive, pol sitrimaedje di «So l' anuti».
Di tenawete, i va bouter anonimmint sol Wikipedia.
E 2020, i rashonne ene grande pårteye di ses arimés et libes powinmes, rimetous tertos e rfondou, dins on live ki l' tite, c' est : «Dins des sôres di romances».
Cwatre ans après, Lorint Hendschel rvént dins l' monde walon-cåzant, e-z ebanant des årtikes so si prôpe [[waibe-blok: Amon Lorint.
Les nouvès idêyes et les noveas waloneus enondés pa Lorint Hendschel
[candjî | candjî l’ côde wiki]Diccionairaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Lorint Hendschel a cmincî a bouter sol diccionairaedje a pårti del djivêye des motîs do walon ramexhnêye pa Johan Viroux. I va esse li mwaisse adjinçneu do prumî motî francès-walon ki dene les minmes mots dins sacwants accints do walon Walo + : Mes 3000 prumîs mots walons. Après, i va rescontrer Tiri Dumont et bouter sol DTW avou lu.
Rifondaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Come ricwereu, Lorint Hendschel fourit li mwaisse teyoricyin eyet l' enondeu do rfondaedje et do linwe-ehåyaedje do walon. C' est les idêyes sipårdowes pa ci ptit live la ki vont fé comprinde a Lucyin Mahin kel schapaedje do walon passe par la, et-z atôtchî Lorint Hendschel e 1993.
Djusse après, Lorint Hendschel fourit l' mwaisse viene del Commission normalizåcion di l' UCW. Cwand cisse-ciale toûne a cou d' poyon, e 2000, i renonde li Tåvlotêye rifondaedje del Rantoele, tot-z askepiant li Djåspinreye Rifondaedje so Yahoo.
Noûmots
[candjî | candjî l’ côde wiki]C' est lu ki saye di ratourner l' prumî li motlî infôrmatike po s' endè siervi å cmince so Microsoft, pu so Linux. C' est tot fjhant ciste ovraedje la k' i va rescontrer Pablo Sarachaga.
Sacwantès hårdêyes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Hårdêye divintrinne
[candjî | candjî l’ côde wiki]Hårdêyes difoûtrinnes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Ôtes pordjets Wikimedia
Vos trouvroz des racsegnes so les ouves da Laurent Hendschel, u les ouves zeles-minmes, so Wikisourd e walon.
Li Wiccionaire si rsieve di sacwantès fråzes da Laurent Hendschel po-z enimådjî des mots k' i gn a.
Scrijhaedjes
- Si waibe "Amon Lorint"
- Si viye waibe so «Skynet», egurniyeye
- Les pådjes do lingaedje walon (e walon, francès, inglès, neyerlandès)
- (fr) Li waibe del croejhete walone
- Li ptite croejhete
- Li fond di dnêyes do Diccionaire di Tot l' Walon (DTW)
- Les pådjes da Lorint Hendschel (so l' Aberteke)
- “Å Cmince” (modêye e walon del Djeneze)
Fitchîs odio
